Khi một nhà xuất khẩu ghi nhãn hàng hóa không đúng hoặc thiếu thông tin bắt buộc, doanh nghiệp nhập khẩu, đối tác nước ngoài và bản thân doanh nghiệp xuất khẩu tại Việt Nam đều đối diện rủi ro pháp lý, mất uy tín và bị khiếu kiện. Vậy tranh chấp về ghi nhãn hàng hóa xuất khẩu hình thành thế nào và doanh nghiệp cần làm gì để giải quyết?

1. Hiểu vấn đề: vi phạm ghi nhãn hàng hóa và rủi ro phát sinh

1.1. Cơ sở pháp lý và nghĩa vụ ghi nhãn tại Việt Nam

Theo quy định hiện hành tại Việt Nam, hàng hóa lưu thông trong nước và hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu đều phải có nhãn hàng hóa; nội dung và việc ghi nhãn được thực hiện theo luật định. Cụ thể, Nghị định 43/2017/NĐ‑CP về nhãn hàng hóa (sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 111/2021/NĐ‑CP) quy định rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân sản xuất, nhập khẩu, nếu hàng hóa sản xuất để xuất khẩu nhưng sau đó lưu thông trong nước thì vẫn phải ghi nhãn theo quy định.
Đối với hàng xuất khẩu từ Việt Nam, khi trên bao bì, nhãn đã thể hiện xuất xứ Việt Nam (ví dụ “Sản xuất tại Việt Nam”, “Xuất xứ Việt Nam”) thì doanh nghiệp phải đáp ứng tiêu chí xuất xứ theo các hiệp định thương mại tự do hoặc quy định tại Nghị định 31/2018/NĐ‑CP.

1.2. Những hành vi vi phạm ghi nhãn thường gặp và hình thành tranh chấp

Một số hành vi vi phạm trong thực tế như: ghi sai xuất xứ hàng hóa, ghi thiếu thông tin bắt buộc, dán lại nhãn cũ hoặc sử dụng bao bì tái chế không hợp lệ, ghi “Made in Việt Nam” khi hàng hóa không đáp ứng tiêu chí xuất xứ… Khi nhà xuất khẩu vi phạm, có thể phát sinh các tranh chấp sau:

• Đối tác nước ngoài phát hiện nhãn mác không đúng, yêu cầu bồi thường hoặc không nhận hàng.

• Doanh nghiệp nhập khẩu tại Việt Nam hoặc phân phối trong nước bị xử phạt hoặc bị thu hồi lô hàng, chịu chi phí tái xử lý.

• Nhà xuất khẩu bị xử phạt hành chính bởi cơ quan quản lý Việt Nam hoặc nước nhập khẩu, ảnh hưởng uy tín thương hiệu, bị đối tác kiện vi phạm hợp đồng, gây mất khách hàng.

1.3. Rủi ro pháp lý và thực tiễn tại Việt Nam

Rủi ro rất rõ: doanh nghiệp xuất khẩu ghi nhãn sai sẽ bị xử phạt hành chính, buộc tái xuất hoặc thu hồi hàng hóa, thậm chí bị kiện dân sự. Ví dụ, tại Việt Nam, tổ chức, cá nhân vi phạm quy định về nhãn hàng hóa có thể bị xử phạt từ vài trăm nghìn đồng đến hàng trăm triệu đồng tùy giá trị hàng hóa. Trong thực tế, cơ quan hải quan đã phát hiện nhiều lô hàng tại cửa khẩu Việt Nam vi phạm nhãn và xuất xứ hàng hóa – 53/57 mục hàng không thể hiện xuất xứ trong một lô kiểm tra tại Lạng Sơn. Khi rủi ro này xảy ra, tranh chấp giữa nhà xuất khẩu và đối tác là điều rất dễ xảy ra – đặc biệt khi hợp đồng có điều khoản về ghi nhãn, xuất xứ hoặc chịu trách nhiệm pháp lý.

2. Giải pháp và hướng dẫn giải quyết tranh chấp – vai trò và cách thức của doanh nghiệp

2.1. Hướng dẫn phòng ngừa trước khi ký kết và trong quá trình xuất khẩu

Để giảm thiểu rủi ro tranh chấp vì vi phạm ghi nhãn, doanh nghiệp xuất khẩu tại Việt Nam cần thực hiện các biện pháp sau:

• Xây dựng hợp đồng xuất khẩu rõ ràng: trong hợp đồng cần ghi rõ trách nhiệm về nhãn hàng hóa, xuất xứ, tiêu chí xuất khẩu, kiểm tra chất lượng và nhãn đóng gói. Rõ ràng điều khoản ai chịu trách nhiệm nếu ghi nhãn sai, ai chịu chi phí tái xuất, ai chịu thiệt hại từ việc hàng bị trả lại.

• Kiểm tra nội dung nhãn hàng hóa trước khi xuất khẩu: doanh nghiệp cần đối chiếu với quy định hiện hành về nhãn hàng hóa (Nghị định 43/2017, sửa đổi bởi 111/2021) và tiêu chí xuất xứ khi ghi “Made in Việt Nam” để đảm bảo hàng hóa đáp ứng điều kiện.

• Kiểm tra và lưu giữ chứng từ, hình ảnh, kết quả kiểm định nếu có: Trong trường hợp tranh chấp phát sinh, việc lưu giữ hồ sơ sẽ hỗ trợ rất lớn cho doanh nghiệp chứng minh đã tuân thủ.

• Xem xét điều khoản giải quyết tranh chấp: tốt nhất là có lựa chọn trọng tài hoặc tòa án cụ thể, pháp luật áp dụng rõ ràng; nếu có yếu tố quốc tế (với đối tác nước ngoài) thì cần xác định luật áp dụng và có kế hoạch xử lý tại Việt Nam.

• Theo dõi thay đổi pháp luật: vì quy định về nhãn hàng hóa, xuất xứ, xử phạt vi phạm hành chính có thể được sửa đổi (như Nghị định 111/2021, Nghị định 126/2021) nên doanh nghiệp cần cập nhật thường xuyên.

2.2. Khi tranh chấp đã phát sinh – các bước thực tế giải quyết tại Việt Nam

Khi nhà xuất khẩu bị đối tác khiếu kiện vì ghi nhãn sai hoặc đối tác trả hàng, doanh nghiệp cần làm theo các bước sau:

• Xác định nội dung tranh chấp: Vi phạm ghi nhãn là do nhà xuất khẩu ghi sai xuất xứ, thiếu thông tin bắt buộc, không tuân thủ hợp đồng hay do đối tác phản ánh. Xem rõ nội dung hợp đồng và hồ sơ thực tế.

• Thu thập chứng cứ: Hợp đồng, biên bản giao nhận, mẫu hàng hóa, ảnh nhãn, hóa đơn, chứng từ kiểm định, bản kê khai xuất khẩu… đều là chứng cứ quan trọng.

• Thương lượng và hòa giải: Trong nhiều trường hợp, xử lý nhanh qua thương lượng (ví dụ thay đổi nhãn, tái xuất, điều chỉnh chi phí) sẽ tốt hơn kéo vào tranh tụng tốn kém.

• Áp dụng thủ tục tố tụng phù hợp:

  • Nếu hợp đồng có điều khoản trọng tài: đưa tranh chấp ra trọng tài (trong hoặc ngoài nước) theo điều khoản đã thỏa thuận.

  • Nếu không có, có thể khởi kiện tại tòa án Việt Nam có thẩm quyền – xác định thời hiệu yêu cầu (theo luật dân sự Việt Nam, thường là 03 năm từ ngày biết quyền bị xâm phạm) như trong trường hợp hợp đồng gia công dệt may đã phân tích.

• Đánh giá chi phí và lựa chọn giải pháp: Bao gồm chi phí tái xuất hàng, phạt hành chính, bồi thường cho đối tác, chi phí pháp lý, tổn hại thương hiệu. Cân nhắc có nên kiện hay thương lượng là điều doanh nghiệp phải đánh giá thận trọng.

• Khắc phục và điều chỉnh sau tranh chấp: Sau khi giải quyết tranh chấp, doanh nghiệp cần rà soát hệ thống sản xuất – ghi nhãn – xuất khẩu để đảm bảo tuân thủ và tránh tranh chấp tương tự xảy ra.

2.3. Vai trò của doanh nghiệp luật chuyên nghiệp – đối với trường hợp tại Việt Nam

Một doanh nghiệp luật có kinh nghiệm như DEDICA Law tại TP. Hồ Chí Minh có thể đồng hành cùng doanh nghiệp xuất khẩu tại Việt Nam qua các bước sau:

• Tư vấn xây dựng và rà soát hợp đồng xuất khẩu/nhập khẩu, đảm bảo điều khoản nhãn hàng hóa, xuất xứ, trách nhiệm rõ ràng.

• Hỗ trợ rà soát nội dung nhãn hàng hóa, xuất xứ Việt Nam, tuân thủ Nghị định 43/2017, 111/2021.

• Tư vấn và hỗ trợ thu thập chứng cứ, đề xuất chiến lược xử lý tranh chấp (thương lượng, trọng tài, tòa án).

• Đại diện doanh nghiệp trong thương lượng, đàm phán hoặc đại diện tại trọng tài/tòa án để bảo vệ quyền và lợi ích.

• Hỗ trợ sau tranh chấp: rà soát, điều chỉnh quy trình ghi nhãn, xuất khẩu, phòng ngừa rủi ro trong tương lai, giúp doanh nghiệp phát triển bền vững.

3. Kết luận

Việc một nhà xuất khẩu vi phạm quy định về ghi nhãn hàng hóa xuất khẩu không chỉ là rủi ro về pháp lý mà còn ảnh hưởng trực tiếp tới thương hiệu, chi phí tái xử lý và mối quan hệ với đối tác. Tại Việt Nam, quy định về nhãn hàng hóa (Nghị định 43/2017, sửa đổi bởi Nghị định 111/2021) và các chế tài xử phạt vi phạm đã rõ ràng. Khi tranh chấp phát sinh, doanh nghiệp xuất khẩu cần chuẩn bị hợp đồng chặt chẽ, lưu giữ chứng cứ, và lựa chọn phương thức giải quyết phù hợp (thương lượng hoặc tố tụng).

Liên hệ với DEDICA Law Firm để được tư vấn pháp lý chuyên sâu!

📞 Hotline: (+84) 39 969 0012 (Hỗ trợ qua WhatsApp, WeChat và Zalo)

🏢 Trụ sở chính: 144 đường Võ Văn Tần, phường Xuân Hòa, TP. Hồ Chí Minh (144 đường Võ Văn Tần, phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh)

🕒 Giờ làm việc: Thứ Hai – Thứ Sáu (8:30 – 18:00)

Liên hệ ngay để nhận tư vấn miễn phí lần đầu từ đội ngũ luật sư chuyên nghiệp của chúng tôi!