Khi một giáo viên ngoại làm việc tại trường tư nhân tại Việt Nam bất ngờ bị chấm dứt hợp đồng giảng dạy, họ sẽ đối mặt với rất nhiều rủi ro về quyền lợi lao động, bảo hiểm và uy tín nghề nghiệp. Vậy thực tế vấn đề là gì, nguyên nhân từ đâu và giải pháp nào hiệu quả? Dưới đây là phân tích chi tiết từ góc độ pháp lý và hướng dẫn cách thức mà doanh nghiệp, giáo viên và đội ngũ pháp lý của DEDICA Law có thể áp dụng.

1. Vấn đề – rủi ro và nguyên nhân khi trường tư nhân chấm dứt hợp đồng giáo viên ngoại

Khi một trường tư nhân tại Việt Nam chấm dứt hợp đồng giảng dạy với giáo viên ngoại (giáo viên người nước ngoài hoặc người nước ngoài ký hợp đồng tại Việt Nam), có nhiều vấn đề pháp lý và thực tiễn xảy ra.

1.1. Hợp đồng lao động và những điểm cần phân biệt

Ở môi trường giáo dục tư nhân, giáo viên ngoại thường ký với trường hợp hợp đồng lao động hoặc hợp đồng giảng dạy. Theo phân tích mới nhất, hợp đồng lao động áp dụng với giáo viên trường tư thục sẽ bị điều chỉnh bởi Bộ luật Lao động 2019. Trong khi đó, giáo viên ở đơn vị sự nghiệp công lập là viên chức sẽ bị điều chỉnh bởi Luật Viên chức và các nghị định liên quan. Tuy nhiên với trường tư – đặc biệt trường quốc tế hoặc trường có vốn nước ngoài – hợp đồng giảng dạy với giáo viên ngoại có thể mang tính lao động, ký kết theo pháp luật lao động Việt Nam hoặc song song quốc tế (nhưng vẫn tại Việt Nam). Do đó rất cần phân biệt: giáo viên ngoại là “người lao động” tại Việt Nam hay hợp đồng ngoài nước, hoặc chỉ ký hợp đồng tư vấn/giảng dạy. Điều này quan trọng vì ảnh hưởng đến quyền được bảo vệ theo pháp luật lao động Việt Nam.

1.2. Rủi ro khi trường tư nhân đơn phương chấm dứt hợp đồng

Khi trường tư nhân chấm dứt hợp đồng với giáo viên ngoại, giáo viên và trường đều gặp rủi ro:

• Giáo viên: có thể mất thu nhập, mất bảo hiểm, quỹ thời gian giảng dạy, uy tín nghề nghiệp bị ảnh hưởng. Hơn nữa nếu chấm dứt trái pháp luật thì giáo viên có quyền khởi kiện đòi bồi thường.
• Trường tư nhân: nếu chấm dứt hợp đồng mà không tuân theo quy định như báo trước đủ thời gian hoặc không có lý do hợp pháp, sẽ đối mặt với tranh chấp lao động, phải bồi thường và chịu trách nhiệm pháp lý. Ví dụ: Trong trường hợp giáo viên bị chấm dứt hợp đồng trái luật, tòa đã tuyên buộc trường và địa phương phải bồi thường hơn 1,2 tỷ đồng cho 5 giáo viên hợp đồng.
• Cả hai bên có thể mất thời gian và chi phí giải quyết tranh chấp, ảnh hưởng đến môi trường giáo dục, uy tín trường.

1.3. Nguyên nhân dẫn đến tranh chấp trong trường tư nhân

Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Trường tư nhân cắt hợp đồng hoặc không ký tiếp khi hết thời hạn hợp đồng mà không đảm bảo lý do hợp pháp hoặc không báo trước đúng thời gian.
• Giáo viên ngoại không được nhận thông báo bằng văn bản, hoặc không được giải thích rõ lý do chấm dứt hợp đồng.
• Hợp đồng ký kết có nhiều điều khoản bất lợi hoặc chưa rõ ràng về thời hạn, chấm dứt, bồi thường.
• Trường thay đổi mô hình kinh doanh, thu hẹp biên chế giáo viên, hoặc trường gặp khó khăn tài chính mà không thông báo cho giáo viên theo quy định.
• Giáo viên không được bố trí đúng vị trí, địa điểm làm việc như thỏa thuận trong hợp đồng — giáo viên có thể đơn phương chấm dứt hoặc trường bị kiện.

Với giáo viên ngoại, còn có yếu tố nước ngoài như giấy phép lao động, visa, hợp đồng với tổ chức nước ngoài, nên chấm dứt hợp đồng càng phức tạp hơn.

2. Giải pháp do DEDICA Law đưa ra – hướng dẫn thực tế, lưu ý và quy trình

Khi gặp tranh chấp chấm dứt hợp đồng giảng dạy tại trường tư nhân với giáo viên ngoại, DEDICA Law khuyến nghị áp dụng giải pháp kết hợp phòng ngừa và xử lý tranh chấp như sau.

2.1. Phòng ngừa trước khi xảy ra tranh chấp

• Kiểm tra và hoàn thiện hợp đồng: Trường và giáo viên nên ký hợp đồng lao động hoặc hợp đồng giảng dạy rõ về thời hạn, công việc, địa điểm làm việc, quyền lợi, bảo hiểm, thời hạn báo trước chấm dứt, lý do chấm dứt hợp đồng. Căn cứ vào phân tích mới nhất: hợp đồng lao động loại xác định thời hạn phải chấm dứt hoặc thông báo trước ít nhất 30 ngày; loại không xác định thời hạn ít nhất 45 ngày.
• Rà soát điều khoản chấm dứt: Hợp đồng nên ghi rõ trường hợp nào trường được đơn phương chấm dứt (như giáo viên thường xuyên không hoàn thành công việc, tự ý bỏ việc tập trung 5 ngày làm việc liên tục không có lý do). Điều này để tránh trường chấm dứt trái luật.
• Giáo viên ngoại cần kiểm tra giấy phép lao động, visa: Việc chấm dứt hợp đồng có thể ảnh hưởng đến quyền cư trú, giấy phép lao động. Trường nên tư vấn rõ cho giáo viên để tránh phát sinh gánh nặng pháp lý đột ngột.
• Xây dựng quy trình nội bộ của trường: Trường tư nhân cần có quy chế về đánh giá giảng dạy, nội quy, cảnh báo trước, lập biên bản nếu có vi phạm, đối thoại với giáo viên. Nếu trường muốn chấm dứt hợp đồng vì lý do nhân sự hoặc kinh doanh, nên thông báo sớm, lập kế hoạch thay thế để tránh cho giáo viên tự ý khiếu kiện.
• Giáo viên cần giữ bằng chứng: Hợp đồng, thỏa thuận, lời mời làm việc, chứng từ lương, bảo hiểm, email thông báo… đều cần được lưu giữ để nếu xảy ra tranh chấp có cơ sở.

2.2. Xử lý tranh chấp khi chấm dứt hợp đồng đã xảy ra

• Kiểm tra xem việc chấm dứt có đúng pháp luật hay không: Giáo viên hoặc trường cần xem xét: Hợp đồng có đúng loại hợp đồng lao động? Thời hạn báo trước chấm dứt có được thực hiện? Trường có lý do đúng luật? Ví dụ việc chấm dứt vì lý do “giảm chỗ làm việc” phải chứng minh được thực tế trường giảm việc giảng dạy hoặc thu hẹp mô hình.
• Hòa giải/đối thoại nội bộ: Trường và giáo viên nên tổ chức buổi làm việc, ghi biên bản thống nhất về quyền và nghĩa vụ khi chấm dứt. Nhiều trường hợp tranh chấp được giải quyết nhanh chóng qua đối thoại trước khi khởi kiện.
• Khởi kiện hoặc yêu cầu giải quyết tranh chấp lao động: Nếu không giải quyết được nội bộ, giáo viên có thể khởi kiện tại Tòa án nhân dân hoặc yêu cầu cơ quan lao động địa phương hòa giải. Khi khởi kiện, giáo viên có thể yêu cầu: tuyên hủy quyết định chấm dứt, nhận lại làm việc, bồi thường thiệt hại, trả lương, bảo hiểm. Ví dụ giáo viên đã thắng kiện và được bồi thường hơn 1,2 tỷ đồng.
• Tư vấn chi tiết về bồi thường và quyền lợi:
  • Nếu giáo viên bị chấm dứt trái luật, trường phải thanh toán lương, phụ cấp, bảo hiểm từ thời điểm bị nghỉ đến khi giải quyết xong.
  • Nếu giáo viên đơn phương chấm dứt hợp đồng trái luật (ví dụ không báo trước đủ ngày), phải bồi thường theo Điều 40 Bộ luật Lao động 2019 – giáo viên mất quyền trợ cấp thôi việc và phải bồi thường nửa tháng lương hoặc tiền lương của số ngày không báo trước.
• Theo dõi thực hiện việc thi hành bản án hoặc hòa giải: Giáo viên hoặc trường cần giám sát việc thanh toán, thực hiện các nghĩa vụ sau phán quyết để tránh trường hợp tuyên rồi không thực hiện.

Liên hệ với DEDICA Law Firm để được tư vấn pháp lý chuyên sâu!

📞 Hotline: (+84) 39 969 0012 (Hỗ trợ qua WhatsApp, WeChat và Zalo)

🏢 Trụ sở chính: 144 đường Võ Văn Tần, phường Xuân Hòa, TP. Hồ Chí Minh (144 đường Võ Văn Tần, phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh)

🕒 Giờ làm việc: Thứ Hai – Thứ Sáu (8:30 – 18:00)

Liên hệ ngay để nhận tư vấn miễn phí lần đầu từ đội ngũ luật sư chuyên nghiệp của chúng tôi!