Khi hôn nhân giữa công dân Việt Nam và người nước ngoài ngày càng phổ biến, nhiều cặp vợ chồng không nắm rõ quyền – nghĩa vụ – rủi ro khi sống tại Việt Nam hay khi có tranh chấp pháp lý. Bài viết này sẽ giải đáp chi tiết những vấn đề pháp lý mới nhất, giúp bạn bảo vệ quyền lợi bền vững.
Theo Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 (LHNGĐ 2014) và các quy định pháp luật hộ tịch, hôn nhân có yếu tố nước ngoài gồm các trường hợp mà ít nhất một bên là người nước ngoài, hoặc một bên là công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài. Khi đăng ký kết hôn tại Việt Nam, các bên phải tuân theo cả pháp luật của quốc gia mình và các quy định của Việt Nam.
Khi phát sinh tranh chấp về ly hôn, tài sản, con chung, Việt Nam sẽ áp dụng các quy định trong LHNGĐ, trừ khi điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia cho phép áp dụng luật nước ngoài (và không xung đột với các nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam).
Theo Quyết định 1833/QĐ-BTP năm 2025 và Nghị định 120/2025/NĐ-CP, từ ngày 1/7/2025, việc đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài sẽ được thực hiện tại Ủy ban nhân dân cấp xã thay vì chỉ UBND cấp huyện như trước đây.
Điều này mang lại thuận lợi hơn cho các cặp đôi, giảm thủ tục di chuyển và tiếp cận cơ quan đăng ký hôn nhân gần nơi cư trú hơn.
Khi hôn nhân được công nhận hợp pháp tại Việt Nam, quyền và nghĩa vụ giữa hai vợ chồng – cho dù bên kia là người nước ngoài – được đảm bảo gần tương đương như giữa hai công dân Việt Nam, trừ những trường hợp pháp luật Việt Nam có quy định khác.
Điều này bao gồm:
Tự do lựa chọn chế độ tài sản, quyền sở hữu tài sản riêng và tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân theo thỏa thuận hợp pháp.
Quyền và nghĩa vụ đối với con chung: chăm sóc, nuôi dưỡng, cấp dưỡng, quyền giám hộ. Người nước ngoài trong quan hệ hôn nhân và gia đình với công dân Việt Nam có các quyền, nghĩa vụ tương tự như công dân Việt Nam.
Nghĩa vụ trung thành, chung thủy và hỗ trợ nhau về mặt tinh thần, vật chất theo khả năng. Đây là các nguyên tắc cốt lõi của LHNGĐ 2014, áp dụng với mọi quan hệ hôn nhân, kể cả có yếu tố nước ngoài.
Một số quyền nhân thân khi kết hôn với người nước ngoài cần lưu ý:
Thay đổi họ, tên: Nếu một người Việt Nam cưới người nước ngoài, họ có quyền thay đổi họ theo họ chồng (hoặc vợ) trong quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài, nếu tuân thủ pháp luật Việt Nam.
Công nhận hôn nhân nước ngoài tại Việt Nam: Nếu hai bên đã kết hôn ở nước ngoài, để được công nhận tại Việt Nam, người Việt Nam cần thực hiện thủ tục ghi chú kết hôn tại cơ quan hộ tịch của Việt Nam. Nếu không ghi chú, quan hệ hôn nhân đó có thể không được công nhận tại Việt Nam.
Để đăng ký kết hôn giữa công dân Việt Nam và người nước ngoài tại Việt Nam, hai bên phải đáp ứng các điều kiện sau:
Nam đủ 20 tuổi trở lên, nữ đủ 18 tuổi trở lên.
Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, không bị mất hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự.
Không thuộc các trường hợp cấm kết hôn theo LHNGĐ (ví dụ: quan hệ huyết thống trực tiếp, hôn nhân giả tạo, ép buộc, lừa dối…).
Hai bên phải tuân theo điều kiện kết hôn của quốc gia mình (với người nước ngoài).
Một bộ hồ sơ đăng ký kết hôn giữa công dân Việt Nam và người nước ngoài thường bao gồm:
Tờ khai đăng ký kết hôn theo mẫu;
Giấy xác nhận tình trạng hôn nhân của mỗi bên (độc thân, đã ly hôn…) do cơ quan có thẩm quyền cấp (với người nước ngoài, phải hợp pháp hóa lãnh sự và dịch sang tiếng Việt nếu cần).
Giấy tờ tùy thân: công dân Việt Nam sử dụng CMND/CCCD hoặc hộ chiếu; người nước ngoài dùng hộ chiếu hoặc giấy tờ tương đương (dịch, chứng thực nếu cần).
Giấy khám sức khỏe kết hôn của cả hai bên từ cơ sở y tế có thẩm quyền.
Giấy tờ chứng minh cư trú hoặc giấy tờ tạm trú/ thường trú (nếu người nước ngoài đang cư trú tại Việt Nam).
Các giấy tờ bổ sung nếu có trường hợp đặc biệt (ví dụ: người Việt Nam đang công tác trong quân đội, hoặc người đã ly hôn ở nước ngoài phải ghi chú hồ sơ ly hôn).
Sau khi nộp hồ sơ hợp lệ tại cơ quan đăng ký hộ tịch (cấp xã từ 1/7/2025, hoặc UBND cấp huyện theo quy định trước đó)
Cơ quan tiếp nhận sẽ thẩm tra tính hợp lệ, điều kiện của hai bên. Nếu hồ sơ thiếu hoặc sai, sẽ yêu cầu bổ sung.
Thời hạn xử lý theo quy định là không quá 15 ngày làm việc kể từ ngày nhận hồ sơ hợp lệ.
Nếu hồ sơ được chấp thuận, cơ quan hộ tịch sẽ cấp Giấy chứng nhận kết hôn cho hai bên.
Một trong những rủi ro phổ biến là trường hợp người Việt Nam và người nước ngoài đã kết hôn ở nước ngoài nhưng không thực hiện ghi chú kết hôn tại Việt Nam. Theo Luật Hộ tịch và Nghị định 123/2015/NĐ-CP (sửa đổi bổ sung năm 2025), nếu không ghi chú, hôn nhân đó có thể không được pháp luật Việt Nam công nhận.
Trong thực tiễn, có trường hợp Tòa án từ chối công nhận quan hệ vợ chồng vì thiếu ghi chú, mặc dù bên ngoài nước đã đăng ký đầy đủ.
Ly hôn có yếu tố nước ngoài: Việt Nam có thẩm quyền giải quyết đối với các vụ ly hôn khi một bên là công dân Việt Nam hoặc cả hai đã cư trú tại Việt Nam. Trong nhiều trường hợp, LHNGĐ 2014 sẽ điều chỉnh ly hôn, chia tài sản và quyền nuôi con.
Xung đột luật áp dụng: Nếu tài sản là bất động sản ở nước ngoài, tòa án có thể áp dụng luật nước sở tại nơi có bất động sản để chia tài sản.
Tranh chấp quyền nuôi con: Khi cha/mẹ là người nước ngoài, nếu con mang quốc tịch Việt Nam hay quốc tịch nước ngoài, luật áp dụng có thể khác nhau, phụ thuộc điều ước quốc tế và luật quốc gia của người con.
Hủy kết hôn trái pháp luật: Nếu hôn nhân vi phạm điều kiện, cấm kết hôn theo pháp luật Việt Nam (ví dụ: quan hệ huyết thống, ép buộc…), Tòa án có thể ra quyết định hủy kết hôn.
Chủ quan bỏ qua việc hợp pháp hóa lãnh sự hoặc dịch thuật giấy tờ người nước ngoài, dẫn đến hồ sơ bị từ chối.
Tin vào “hôn nhân để lấy quốc tịch” hoặc lợi dụng hôn nhân nhằm mục đích bất hợp pháp — nếu bị xác minh là giả tạo, quan hệ hôn nhân có thể bị hủy.
Không kịp thời điều chỉnh thủ tục khi có thay đổi nhân thân, cư trú, hoặc khi có tranh chấp pháp lý sau này.
Hôn nhân giữa công dân Việt Nam và người nước ngoài tại Việt Nam mở ra cơ hội giao thoa văn hóa và gia đình đa quốc gia, nhưng cũng tiềm ẩn những rủi ro pháp lý nếu không nắm rõ. Việc cập nhật mới nhất — như việc cho phép đăng ký hôn nhân có yếu tố nước ngoài tại cấp xã từ 1/7/2025 — là tín hiệu tích cực cho tính thuận lợi hơn trong pháp lý.
Tuy nhiên, để đảm bảo quyền lợi từ hôn nhân – trong việc tài sản, con cái, quốc tịch, hay ly hôn — các cặp đôi cần:
Chuẩn bị hồ sơ đầy đủ, hợp pháp hóa lãnh sự giấy tờ người nước ngoài,
Thực hiện thủ tục ghi chú khi kết hôn ở nước ngoài,
Nắm rõ luật áp dụng, thẩm quyền tòa án, và tác động của luật nước ngoài đối với tài sản ở nước ngoài,
Hạn chế thủ tục sai sót, đặc biệt khi có tình huống phức tạp như công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài,
Khi cần, tìm trợ giúp luật sư chuyên về hôn nhân – gia đình để tư vấn chiến lược, xây dựng hồ sơ và bảo vệ quyền lợi.
📞 Hotline: (+84) 39 969 0012 (Hỗ trợ qua WhatsApp, WeChat và Zalo)
🏢 Trụ sở chính: 144 đường Võ Văn Tần, phường Xuân Hòa, TP. Hồ Chí Minh (144 đường Võ Văn Tần, phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh)
🕒 Giờ làm việc: Thứ Hai – Thứ Sáu (8:30 – 18:00)
Liên hệ ngay để nhận tư vấn miễn phí lần đầu từ đội ngũ luật sư chuyên nghiệp của chúng tôi!
Chọn nền tảng để xem thông tin chi tiết
