Trong môi trường lao động hiện nay, không ít người lao động, đặc biệt là các nhân sự cấp trung và cấp cao rơi vào tình huống bị công ty đơn phương thay đổi vị trí công việc, chức danh hoặc nơi làm việc mà không có sự đồng thuận. Đây là một trong những dạng tranh chấp lao động phổ biến nhưng thường bị bỏ qua vì tâm lý e ngại hoặc thiếu hiểu biết pháp lý. Bài viết này của DEDICA sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về quyền của người lao động trong trường hợp bị điều chuyển trái hợp đồng, cũng như đưa ra những lời khuyên thực tiễn để bảo vệ quyền lợi chính đáng.

Thế nào là điều chuyển công việc trái hợp đồng lao động?

Nhiều người lao động thường nhầm lẫn giữa quyền điều chuyển nội bộ của doanh nghiệp và hành vi vi phạm hợp đồng lao động. Pháp luật có cho phép người sử dụng lao động điều chuyển người lao động, nhưng điều kiện và trình tự thực hiện lại rất chặt chẽ. Hiểu đúng định nghĩa và quy định pháp luật là bước đầu tiên để bạn xác định mình có đang bị điều chuyển trái luật hay không.

Theo quy định tại Điều 33 và Điều 35 của Bộ luật Lao động 2019, hợp đồng lao động là sự thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động về công việc, mức lương, thời gian làm việc, địa điểm làm việc, chức danh và các điều kiện khác liên quan. Một khi đã ký hợp đồng, bất kỳ sự thay đổi nào liên quan đến nội dung nêu trên đều phải có sự đồng ý của cả hai bên. Cụ thể:

Điều 33 quy định việc sửa đổi, bổ sung hợp đồng lao động phải được thông báo trước ít nhất 3 ngày làm việc và thể hiện bằng văn bản (phụ lục hợp đồng).
Điều 35 cho phép người sử dụng lao động tạm thời điều chuyển người lao động làm công việc khác so với hợp đồng trong thời gian tối đa 60 ngày làm việc cộng dồn trong 1 năm, và phải có lý do chính đáng (như thiên tai, dịch bệnh...). Nếu quá thời gian này hoặc không có lý do phù hợp, thì việc điều chuyển là vi phạm pháp luật.

Như vậy, nếu người lao động bị thay đổi chức danh (từ Giám đốc xuống Trưởng phòng, nhân viên), thay đổi bộ phận, hoặc địa điểm làm việc mà không có phụ lục hợp đồng hoặc thông báo hợp lệ, thì đó được xem là điều chuyển trái quy định.

Hệ lụy pháp lý và thực tiễn đối với người lao động

Tưởng chừng chỉ là việc "điều động nội bộ" đơn thuần, nhưng việc điều chuyển trái luật có thể để lại hậu quả nghiêm trọng đối với người lao động – cả về mặt danh dự, tài chính và cơ hội phát triển. Đây là lý do tại sao người lao động cần đánh giá kỹ những tác động khi bị điều chuyển không đúng quy trình.

Việc bị điều chuyển trái pháp luật không chỉ ảnh hưởng đến danh tiếng và thu nhập của người lao động, mà còn tác động đến sự phát triển nghề nghiệp và cơ hội thăng tiến. Đặc biệt với những vị trí cấp quản lý, sự thay đổi chức danh có thể bị nhìn nhận như một hình thức giáng chức hoặc xử lý kỷ luật ngầm.

Người lao động trong trường hợp này có thể chịu thiệt hại về:

Thu nhập: Không được nhận các khoản lương hiệu quả, thưởng quản lý, phụ cấp cấp bậc tương ứng với chức danh cũ.
Tinh thần: Cảm giác bị xúc phạm danh dự, mất uy tín nội bộ, ảnh hưởng đến hình ảnh nghề nghiệp.
Pháp lý: Nếu không hành động kịp thời, người lao động có thể đánh mất quyền khởi kiện vì quá thời hiệu.

Người lao động nên làm gì để bảo vệ quyền lợi khi bị điều chuyển sai?

Đứng trước tình huống bị điều chuyển trái luật, nhiều người cảm thấy bất lực hoặc sợ mất việc nên chấp nhận. Tuy nhiên, nếu hành động đúng cách và có sự chuẩn bị, người lao động hoàn toàn có thể bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình một cách văn minh và hiệu quả.

Giai đoạn đầu: Quan sát và ghi nhận

Không nên ký nhận ngay các quyết định điều chuyển nếu chưa được giải thích rõ về lý do và căn cứ pháp lý.
Ghi nhận lại tất cả các tài liệu, thông báo, email trao đổi liên quan đến việc điều chuyển. Đây là các chứng cứ quan trọng nếu sau này phát sinh tranh chấp.

Giai đoạn tiếp theo: Gửi đơn khiếu nại nội bộ

Gửi đơn khiếu nại chính thức lên lãnh đạo công ty để yêu cầu làm rõ căn cứ điều chuyển và yêu cầu khôi phục vị trí nếu thấy không hợp lý.
Đây là bước bắt buộc để thể hiện thiện chí hòa giải trước khi khởi kiện, đồng thời tạo căn cứ cho quá trình tố tụng nếu cần thiết.

Giai đoạn cuối: Tìm đến luật sư và khởi kiện nếu cần thiết

Nếu công ty không hồi đáp hoặc tiếp tục đưa ra các quyết định bất lợi, người lao động nên liên hệ với luật sư chuyên về lao động để đánh giá toàn diện vụ việc.
Luật sư sẽ hỗ trợ chuẩn bị hồ sơ khởi kiện, xác định đúng yêu cầu khởi kiện (yêu cầu hủy quyết định điều chuyển, khôi phục vị trí, bồi thường thu nhập, tổn thất tinh thần...)
Lưu ý thời hiệu khởi kiện theo Bộ luật Lao động là 12 tháng kể từ ngày xảy ra hành vi vi phạm.

Doanh nghiệp có quyền điều chuyển người lao động không?

Nhiều doanh nghiệp vẫn cho rằng điều chuyển nội bộ là quyền quản lý tuyệt đối, nhưng trên thực tế, quyền này bị giới hạn bởi luật pháp nhằm bảo vệ sự ổn định và công bằng trong môi trường lao động. Vì vậy, điều chuyển chỉ hợp pháp khi doanh nghiệp thực hiện đúng quy trình và có sự đồng thuận từ người lao động.

Có. Tuy nhiên, quyền đó phải đi kèm với nghĩa vụ tuân thủ đúng trình tự pháp luật. Nếu muốn điều chuyển nhân sự một cách hợp pháp, doanh nghiệp cần:

Xác lập rõ ràng lý do điều chuyển: thay đổi cơ cấu, tổ chức lại lao động, khẩn cấp do thiên tai, dịch bệnh...
Có phương án sử dụng lao động theo đúng Điều 44 Bộ luật Lao động 2019.
Thực hiện đối thoại tại nơi làm việc trước khi ra quyết định theo Điều 63.
Thông báo và ký kết phụ lục hợp đồng nếu là thay đổi mang tính dài hạn.

Nếu thiếu một trong các bước này, doanh nghiệp có thể đối mặt với rủi ro pháp lý và nghĩa vụ bồi thường cho người lao động.

DEDICA là đơn vị chuyên tư vấn và đại diện pháp lý cho người lao động, đặc biệt là các nhân sự quản lý trong các tranh chấp về hợp đồng lao động, điều chuyển trái pháp luật, đơn phương chấm dứt hợp đồng hoặc không được thanh toán thu nhập đúng quy định. Với kinh nghiệm tranh tụng dày dạn tại Tòa án và hiểu rõ tâm lý doanh nghiệp, chúng tôi cam kết đồng hành cùng bạn để bảo vệ quyền lợi một cách toàn diện.