Chọn trọng tài quốc tế hay tòa án Việt Nam khi xảy ra tranh chấp thương mại quốc tế?

Jun 19

Vì sao phải lựa chọn hình thức giải quyết phù hợp?

Tranh chấp thương mại quốc tế phát sinh từ giao dịch xuyên biên giới, đòi hỏi cách tiếp cận phù hợp với luật quốc tế và theo thỏa thuận các bên. Việc chọn không đúng cơ chế xử lý dẫn đến mất thời gian, công sức, chi phí và ảnh hưởng đến uy tín doanh nghiệp.

1. Trọng tài quốc tế – Ưu và nhược điểm

Ưu điểm

Tôn trọng quyền tự quyết của các bên: được chọn luật áp dụng, trọng tài viên, ngôn ngữ, địa điểm… mang lại sự linh hoạt và trung lập cao.
Bảo mật thông tin: phù hợp với doanh nghiệp cần giữ kín chiến lược kinh doanh .
Hiệu lực toàn cầu: phán quyết dễ được công nhận và thi hành tại hơn 170 quốc gia theo Công ước New York.
Thủ tục chuyên biệt, nhanh gọn: nhất là với các tổ chức uy tín như SIAC, VIAC có bộ quy tắc tối ưu hóa năm 2025, chi phí hợp lý hơn.

Nhược điểm

Chi phí cao hơn, bao gồm thù lao trọng tài viên, phiên dịch, hội trường…
Thi hành tại Việt Nam còn lệ thuộc pháp luật nội địa và đôi khi còn vướng pháp lý phức tạp.

2. Tòa án Việt Nam – Thế mạnh và hạn chế

Thế mạnh

Chi phí thấp hơn, thủ tục rõ ràng theo pháp luật Việt Nam.
Thi hành cưỡng chế mạnh mẽ qua hệ thống thi hành án dù còn chậm và tồn tại trường hợp án không được thực thi nghiêm túc.
Cơ sở vững chắc khi tranh chấp liên quan bất động sản hoặc tài sản tại Việt Nam .

Hạn chế

Thủ tục dài, công khai, thiếu linh hoạt, dễ gây tổn hại đến mối quan hệ kinh doanh.
Không thể áp dụng luật nước ngoài, bị ràng buộc theo nguyên tắc Lex Fori (pháp luật nơi tòa án).

3. Khi nào nên chọn hình thức nào?

Ưu tiên trọng tài quốc tế:
- Hợp đồng có điều khoản trọng tài.
- Cần bảo mật thông tin, thắng thế lựa chọn luật và trọng tài viên.
- Tranh chấp đa quốc gia, cần thi hành ở nước ngoài.
Ưu tiên tòa án Việt Nam:
- Liên quan trực tiếp bất động sản, tài sản tại Việt Nam.
- Không có điều khoản trọng tài, hoặc muốn tiết kiệm chi phí.
- Ưu tiên thi hành bằng cưỡng chế nội địa.
Cân nhắc hòa giải trước khi chọn:
- Theo hướng dẫn luật mới 2025, hòa giải là bước bắt buộc để giảm rủi ro và chi phí.

4. Khuyến nghị từ DEDICA

Soạn điều khoản tranh chấp từ đầu: rõ ràng về luật áp dụng, hình thức giải quyết và nơi xử lý.
Hãy luôn cân nhắc sẵn trọng tài quốc tế khi hợp đồng có linh hoạt, quốc tế hóa.
Khi lựa chọn tòa án, cần kiểm soát tốt thông tin và chuẩn bị đầy đủ thủ tục.
Luôn có chiến lược hòa giải để giảm thiệt hại, duy trì mối quan hệ và linh hoạt xử lý ngoài toà án/trọng tài.

Kết luận

Khi xảy ra tranh chấp thương mại quốc tế, việc chọn trọng tài hay tòa án ảnh hưởng lớn đến hiệu quả, chi phí, thời gian và uy tín doanh nghiệp. Trọng tài quốc tế phù hợp với doanh nghiệp hướng toàn cầu; tòa án Việt Nam phù hợp với tranh chấp trong nước, bất động sản. Tuy nhiên, hòa giải vẫn nên là bước đầu tiên.