Khi nền kinh tế toàn cầu ngày càng kết nối, hoạt động logistics đặc biệt là vận chuyển hàng hóa trở thành mắt xích thiết yếu trong chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển là hàng loạt rủi ro pháp lý phát sinh từ các hợp đồng dịch vụ vận chuyển, đặc biệt là khi xảy ra sự cố trong quá trình vận chuyển khiến hàng hóa bị thiệt hại hoặc chậm giao, dẫn đến tranh chấp giữa các bên.

Hiểu rõ bản chất hợp đồng dịch vụ vận chuyển hàng hóa

Hợp đồng dịch vụ vận chuyển hàng hóa là sự thỏa thuận giữa bên cung ứng dịch vụ (đơn vị vận chuyển) và bên sử dụng dịch vụ (chủ hàng), trong đó đơn vị vận chuyển có nghĩa vụ giao nhận hàng đúng địa điểm, đúng thời gian, đảm bảo chất lượng và an toàn của hàng hóa trong quá trình vận chuyển. Ngược lại, chủ hàng phải thanh toán đầy đủ chi phí dịch vụ theo thỏa thuận.

Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy nhiều doanh nghiệp ký kết hợp đồng vận chuyển theo mẫu hoặc hợp đồng nguyên tắc nhưng lại thiếu sự rà soát kỹ lưỡng, dẫn đến những điều khoản không rõ ràng, đặc biệt về trách nhiệm bồi thường khi xảy ra rủi ro.

Những tranh chấp thường gặp và hệ quả pháp lý đi kèm

Tranh chấp trong hợp đồng vận chuyển hàng hóa thường phát sinh từ ba nhóm vấn đề chính:

1. Chậm thanh toán phí vận chuyển

Không ít trường hợp, doanh nghiệp sử dụng dịch vụ vận chuyển nhưng chậm thanh toán hoặc từ chối thanh toán phí dịch vụ với lý do chất lượng vận chuyển không đảm bảo. Về mặt pháp lý, nếu hai bên không có thỏa thuận khác và đơn vị vận chuyển đã hoàn tất nghĩa vụ giao hàng, bên thuê vận chuyển buộc phải thanh toán đúng hạn theo hợp đồng. Việc chậm thanh toán sẽ phát sinh nghĩa vụ trả lãi theo Luật Thương mại.

2. Hàng hóa bị hư hỏng trong quá trình vận chuyển

Vấn đề thường gây tranh cãi nhất là việc xác định trách nhiệm khi hàng hóa bị hư hỏng trong lúc đang vận chuyển. Nếu đơn vị vận chuyển không thực hiện đúng quy trình, không đảm bảo thiết bị vận chuyển hoặc chậm trễ gây hư hỏng hàng hóa thì có thể phải bồi thường toàn bộ thiệt hại cho bên thuê vận chuyển. Tuy nhiên, nếu rủi ro phát sinh từ bên thứ ba hoặc do bất khả kháng thì bên vận chuyển có thể được miễn trách nhiệm.

3. Thiếu minh bạch trong giao nhận và chứng từ vận chuyển

Việc các bên không kiểm tra kỹ thông tin trên vận đơn, hóa đơn hay không lưu giữ đầy đủ biên bản giao nhận có thể khiến quyền lợi của một bên bị xâm phạm mà không có cơ sở chứng minh trong tranh chấp. Đây là sai lầm thường thấy khiến nhiều doanh nghiệp rơi vào thế bị động khi xảy ra kiện tụng.

Làm thế nào để doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro pháp lý?

Trong nhiều vụ việc thực tế, không ít doanh nghiệp phải gánh chịu hậu quả hàng tỷ đồng chỉ vì những thiếu sót nhỏ khi ký kết và thực hiện hợp đồng dịch vụ vận chuyển. Dưới đây là những bài học doanh nghiệp nên cân nhắc để hạn chế rủi ro:

Soạn thảo hợp đồng chặt chẽ, rõ ràng về trách nhiệm

Hợp đồng dịch vụ vận chuyển cần quy định cụ thể trách nhiệm của từng bên, đặc biệt là các tình huống hàng hóa bị hư hỏng, chậm giao, chậm thanh toán. Ngoài ra, cần quy định rõ phương án xử lý rủi ro, có thể bao gồm mua bảo hiểm hàng hóa, thời hiệu khiếu nại, mức bồi thường cụ thể hoặc theo giám định độc lập.

Kiểm tra năng lực của đối tác và bên vận chuyển thứ ba

Nếu doanh nghiệp ký hợp đồng với một bên trung gian nhưng bên này lại giao vận chuyển cho bên thứ ba, cần đảm bảo hợp đồng có quy định rõ về việc ai chịu trách nhiệm chính khi có sự cố. Việc không quy định rõ sẽ dẫn đến việc “đùn đẩy trách nhiệm”, kéo dài thời gian giải quyết tranh chấp và gây thiệt hại thêm cho bên bị ảnh hưởng.

Lưu trữ đầy đủ hồ sơ, chứng từ và vận đơn

Các chứng từ như hợp đồng, vận đơn, hóa đơn, email xác nhận lộ trình, yêu cầu dịch vụ, chứng từ giám định… đều là những bằng chứng thiết yếu để bảo vệ quyền lợi trong trường hợp tranh chấp. Đặc biệt, cần lưu ý ký nhận rõ ràng giữa các bên trong từng khâu vận chuyển.

Thường xuyên cập nhật quy định pháp luật chuyên ngành

Vận chuyển hàng hóa liên quan đến nhiều lĩnh vực pháp lý: Bộ luật Dân sự, Luật Thương mại, Luật Hàng hải, các công ước quốc tế như IATA, FIATA… Do đó, doanh nghiệp cần chủ động cập nhật quy định pháp luật, hoặc tìm đến các đơn vị tư vấn chuyên sâu để tránh rơi vào thế bị động.

Giải pháp pháp lý nào khi xảy ra tranh chấp vận chuyển hàng hóa?

Khi tranh chấp xảy ra, doanh nghiệp có thể lựa chọn một trong các hình thức giải quyết: thương lượng, hòa giải, trọng tài thương mại hoặc khởi kiện tại Tòa án.

Thương lượng và hòa giải: Giải pháp tiết kiệm nhưng không phải lúc nào cũng hiệu quả

Đây là giải pháp nên được ưu tiên bởi tiết kiệm chi phí và thời gian. Tuy nhiên, nếu một bên thiếu thiện chí hợp tác thì các bước này thường khó mang lại hiệu quả rõ rệt. Trong các vụ việc có giá trị lớn hoặc rủi ro phát sinh từ lỗi kỹ thuật, bên bị thiệt hại nên chuẩn bị kỹ hồ sơ khởi kiện ngay từ đầu.

Khởi kiện tại Tòa án hoặc Trọng tài thương mại: Đảm bảo quyền lợi nếu có đủ chứng cứ

Nếu lựa chọn con đường tố tụng, doanh nghiệp cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ chứng minh: hợp đồng đã ký kết, biên bản giao nhận, hóa đơn, thông tin vận chuyển, thư xác nhận công nợ, các chứng từ giám định… Việc lựa chọn Tòa án hay Trọng tài thương mại phụ thuộc vào nội dung thỏa thuận trong hợp đồng hoặc sự đồng thuận giữa các bên.

Đồng hành cùng đơn vị pháp lý chuyên sâu giúp tăng cơ hội thắng kiện

Một đơn vị luật chuyên về tranh chấp thương mại và vận chuyển quốc tế sẽ hỗ trợ doanh nghiệp từ bước đánh giá khả năng khởi kiện, định hướng chiến lược thu thập chứng cứ, đàm phán với bên đối tác, đến việc đại diện trong quá trình xét xử. Đặc biệt với những tranh chấp phức tạp, sự đồng hành của luật sư giàu kinh nghiệm sẽ giúp doanh nghiệp tự tin hơn và tối ưu hóa quyền lợi

Trong bối cảnh thương mại hóa toàn cầu và chuỗi cung ứng ngày càng đa tầng, việc kiểm soát rủi ro pháp lý trong dịch vụ vận chuyển hàng hóa là yêu cầu bắt buộc với mọi doanh nghiệp. Đừng để những lỗ hổng hợp đồng hay sự chủ quan khi vận hành khiến doanh nghiệp gánh chịu tổn thất không đáng có. Hãy chuẩn bị từ hôm nay bằng việc rà soát lại toàn bộ hợp đồng vận chuyển, củng cố quy trình và lựa chọn đúng đơn vị pháp lý đồng hành.

Công ty Luật DEDICA là đơn vị chuyên sâu trong việc giải quyết tranh chấp thương mại và dịch vụ vận chuyển. Chúng tôi đã đồng hành cùng nhiều doanh nghiệp bảo vệ quyền lợi thành công tại cả Tòa án và Trọng tài thương mại. Đừng ngần ngại liên hệ với DEDICA để được tư vấn chiến lược pháp lý hiệu quả nhất.

Liên hệ với DEDICA Law Firm để được tư vấn pháp lý chuyên sâu!

📞 Hotline: (+84) 39 969 0012 (Hỗ trợ qua WhatsApp, WeChat và Zalo)

🏢 Trụ sở chính: 144 đường Võ Văn Tần, phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh

🕒 Giờ làm việc: Thứ Hai – Thứ Sáu (8:30 – 18:00)

Liên hệ ngay để nhận tư vấn miễn phí lần đầu từ đội ngũ luật sư chuyên nghiệp của chúng tôi!

Doanh nghiệp cần lưu ý gì để tránh rủi ro tranh chấp vận chuyển hàng hóa?