Doanh nghiệp có trách nhiệm trả tiền khi người khác ứng hộ?
Trong thực tiễn kinh doanh, không ít trường hợp xảy ra khi người ngoài – có thể là cổ đông, người lao động hoặc đối tác đã “ứng hộ” tiền để xử lý các khoản nợ cho công ty trong thời điểm doanh nghiệp gặp khó khăn về tài chính. Điều gì sẽ xảy ra nếu sau đó công ty lại từ chối hoàn trả? Họ có quyền yêu cầu công ty trả lại số tiền đó không? Và pháp luật nhìn nhận trách nhiệm của doanh nghiệp như thế nào?
Một bản án mới đây của Tòa án nhân dân TP.HCM đã làm sáng tỏ vấn đề này và được xem như một ví dụ tiêu biểu cho thấy việc “ứng hộ tiền” hoàn toàn có thể tạo thành nghĩa vụ tài chính bắt buộc nếu đáp ứng đủ điều kiện pháp lý.
Trong vụ việc này, cá nhân ông M đã chuyển hơn 7 tỷ đồng từ tài khoản cá nhân để thanh toán lương, thưởng cho người lao động và trả nợ cho các nhà thầu theo yêu cầu của một thành viên đại diện pháp luật của công ty. Điều đáng nói là ông M không hề được công ty ủy quyền chính thức cho các khoản thanh toán này. Vậy Tòa Án xử lí vụ việc này như thế nào?
Những yếu tố pháp lý quan trọng giúp cá nhân được công nhận quyền đòi nợ doanh nghiệp
Không phải mọi trường hợp “ứng tiền hộ” cho doanh nghiệp đều đương nhiên được pháp luật bảo vệ. Tòa án sẽ chỉ chấp nhận yêu cầu hoàn trả khi có đầy đủ các yếu tố pháp lý chứng minh rõ mối liên hệ giữa khoản tiền đã chi và lợi ích thực tế của doanh nghiệp. Trong vụ việc được đưa ra xét xử gần đây, việc cá nhân thắng kiện không phải do may mắn, mà là kết quả của sự chuẩn bị đầy đủ về chứng cứ và hành động đúng quy trình. Vậy cụ thể, những yếu tố nào là then chốt để thuyết phục được Tòa án?
Giao dịch dựa trên yêu cầu thực tế và mục đích vì lợi ích công ty
Trọng tâm của vụ việc nằm ở mối quan hệ thực tế giữa các bên. Tòa án không chỉ xem xét hình thức của giao dịch mà đi sâu vào bản chất: ông M chuyển tiền cho các nhà thầu và người lao động không nhằm mục đích cá nhân mà hoàn toàn vì lợi ích của công ty. Hành vi này xuất phát từ yêu cầu cụ thể của một đại diện doanh nghiệp, người đang được công ty ủy quyền quản lý tài khoản và thực hiện giao dịch tài chính.
Điều này tạo ra một căn cứ quan trọng để xác định đây không phải là “cho vay cá nhân”, mà là một hành vi thanh toán thay nhằm duy trì hoạt động của doanh nghiệp.
Hình thức chuyển tiền minh bạch và chứng từ đầy đủ
Một điểm mấu chốt khiến tòa án chấp nhận yêu cầu của ông M là mọi khoản tiền đều được chuyển khoản có chứng từ rõ ràng, kèm nội dung thể hiện rõ mục đích thanh toán thay cho công ty. Ngoài ra, các nhà thầu và người lao động cũng xác nhận đã nhận khoản tiền đó từ ông M thay vì từ công ty.
Tài liệu chứng minh sự minh bạch này giúp tòa án khẳng định rằng công ty là người thụ hưởng lợi ích trực tiếp và không thể phủ nhận nghĩa vụ hoàn trả.
Sự im lặng và bất hợp tác của công ty không xóa bỏ trách nhiệm
Một luận điểm phổ biến mà doanh nghiệp thường dùng để “né tránh” trách nhiệm là: cá nhân chuyển tiền không được ủy quyền chính thức. Tuy nhiên, như bản án đã chỉ rõ, nếu cá nhân đó hành động vì lợi ích của công ty, theo yêu cầu của người có chức vụ, thì công ty vẫn phải chịu trách nhiệm hoàn trả.
Việc công ty sau đó thay đổi đại diện pháp luật, bất hợp tác hoặc không ký ủy nhiệm chi thanh toán… cũng không làm mất đi nghĩa vụ phát sinh từ thực tế đã thụ hưởng lợi ích tài chính.
Việc công ty sau đó thay đổi đại diện pháp luật không làm mất đi nghĩa vụ phát sinh từ thực tế đã thụ hưởng lợi ích tài chính.
Doanh nghiệp cần làm gì để phòng ngừa rủi ro tương tự?
Vụ việc trên không chỉ đặt ra bài học cho các cá nhân “ứng hộ” mà còn là hồi chuông cảnh báo cho doanh nghiệp về quản trị nội bộ và trách nhiệm tài chính. Việc thua kiện không chỉ là tổn thất về tiền bạc mà còn ảnh hưởng đến uy tín và khả năng kiểm soát dòng tiền trong doanh nghiệp. Để tránh những hệ quả tương tự trong tương lai, mỗi công ty cần chủ động xây dựng hệ thống pháp lý và quy trình tài chính rõ ràng, minh bạch. Dưới đây là một số gợi ý thực tiễn mà doanh nghiệp có thể áp dụng ngay từ bây giờ.
Thiết lập quy trình tài chính minh bạch
Một trong những nguyên nhân khiến doanh nghiệp thất thế trong vụ kiện này là thiếu sự rõ ràng trong nội bộ: ai được quyền ra quyết định tài chính, ai là người chịu trách nhiệm thanh toán. Doanh nghiệp nên ban hành quy chế tài chính rõ ràng và đăng ký, lưu giữ đúng với cơ quan quản lý để tránh bị “lách luật” nội bộ gây thiệt hại lớn.
Quản lý thỏa đáng các khoản chi hộ, ứng hộ
Trong nhiều tình huống khẩn cấp, doanh nghiệp có thể chấp nhận bên thứ ba ứng tiền thay. Tuy nhiên, cần có văn bản xác nhận rõ ràng ngay từ đầu, kèm điều kiện hoàn trả. Trường hợp không có giấy tờ ngay lập tức, cần ít nhất lập biên bản xác nhận nội dung, người chuyển, người nhận, lý do và kế hoạch hoàn trả để làm căn cứ pháp lý khi cần thiết.
Hạn chế “lách luật” nội bộ và thay đổi đại diện không minh bạch
Vụ việc cho thấy nguy cơ khi một nhóm cổ đông hoặc ban lãnh đạo cố tình thay đổi quyền đại diện và từ chối trách nhiệm của các hành vi cũ. Đây không chỉ là vấn đề pháp lý mà còn phản ánh rủi ro quản trị doanh nghiệp. Giải pháp là gì? Ban hành quy định nội bộ rõ ràng và đảm bảo mọi thay đổi phải được thông qua hội đồng cổ đông/hội đồng quản trị đúng trình tự.
Bản án trên là hồi chuông cảnh tỉnh cho cả doanh nghiệp lẫn các bên liên quan về việc ứng hộ tài chính. Với doanh nghiệp, đó là lời nhắc nhở rằng mọi khoản chi phát sinh vì lợi ích công ty, dù không chính thức đều có thể trở thành nghĩa vụ pháp lý. Với cá nhân, đó là bằng chứng rằng nếu bạn hành động minh bạch, có cơ sở chứng minh rõ ràng, bạn hoàn toàn có thể đòi lại quyền lợi chính đáng trước pháp luật.
Hạn chế “lách luật” nội bộ và thay đổi đại diện không minh bạch
Nếu doanh nghiệp của bạn đang gặp vướng mắc liên quan đến tranh chấp nội bộ, tranh chấp tài chính hoặc cần rà soát, tái cấu trúc các quy trình quản lý, hãy để DEDICA đồng hành cùng bạn. Với kinh nghiệm thực tiễn từ các vụ kiện lớn và đội ngũ luật sư chuyên sâu, chúng tôi sẽ giúp bạn xây dựng giải pháp pháp lý vững chắc, hiệu quả và bền vững.
Liên hệ với DEDICA Law Firm để được tư vấn pháp lý chuyên sâu!
📞 Hotline: (+84) 39 969 0012 (Hỗ trợ qua WhatsApp, WeChat và Zalo)
🏢 Trụ sở chính: 144 đường Võ Văn Tần, phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh
🕒 Giờ làm việc: Thứ Hai – Thứ Sáu (8:30 – 18:00)
Liên hệ ngay để nhận tư vấn miễn phí lần đầu từ đội ngũ luật sư chuyên nghiệp của chúng tôi!
