Hợp đồng PPA và vai trò của nó trong ngành năng lượng tái tạo tại Việt Nam

Trong bối cảnh nhu cầu chuyển đổi sang các nguồn năng lượng sạch ngày càng cấp thiết, Việt Nam đã và đang trở thành điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư trong lĩnh vực năng lượng tái tạo. Một trong những yếu tố then chốt quyết định sự thành công của dự án đầu tư chính là hợp đồng mua bán điện, hay còn gọi là hợp đồng PPA (Power Purchase Agreement). Đây không chỉ là bản cam kết mua bán điện giữa nhà đầu tư và đơn vị mua điện, mà còn là nền tảng pháp lý quan trọng để bảo vệ quyền lợi và đảm bảo dòng tiền cho dự án.

Hiểu đúng về hợp đồng PPA trong bối cảnh pháp lý Việt Nam

Hợp đồng PPA thường được ký kết giữa nhà đầu tư dự án năng lượng và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) hoặc đơn vị thành viên. Đối với các dự án điện mặt trời, điện gió, hợp đồng PPA thể hiện cam kết mua toàn bộ lượng điện phát lên lưới trong thời hạn nhất định (thường là 20 năm).

Tuy nhiên, khác với nhiều quốc gia, PPA tại Việt Nam không phải là hợp đồng được đàm phán linh hoạt. Nhà đầu tư chủ yếu phải tuân theo mẫu hợp đồng do Bộ Công Thương ban hành, điều này khiến việc điều chỉnh các điều khoản nhằm bảo vệ lợi ích nhà đầu tư trở nên khó khăn hơn. Đây là điểm mà các nhà đầu tư nước ngoài thường cảm thấy e ngại khi tiếp cận thị trường Việt Nam.

Một điểm nữa cần lưu ý là mức giá mua điện trong hợp đồng thường được xác định trước (FIT – Feed-in Tariff) hoặc thông qua cơ chế đấu thầu, và có thể thay đổi theo chính sách. Do đó, việc đánh giá tính ổn định và khả năng thu hồi vốn trong dài hạn là điều bắt buộc trước khi triển khai đầu tư.

Rủi ro pháp lý tiềm ẩn từ hợp đồng PPA

Hợp đồng PPA tại Việt Nam thường tiềm ẩn các rủi ro như: chậm thanh toán từ phía EVN, thay đổi chính sách giá điện, hoặc sự bất ổn về khung pháp lý điều chỉnh các loại hình năng lượng tái tạo. Nhiều dự án sau khi đã đi vào vận hành nhưng chưa ký được hợp đồng PPA chính thức do thay đổi chính sách, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả tài chính.

Ngoài ra, việc giải quyết tranh chấp phát sinh từ hợp đồng PPA hiện nay chủ yếu thông qua cơ chế trọng tài hoặc tòa án trong nước, trong khi nhiều nhà đầu tư lại mong muốn đưa tranh chấp ra quốc tế. Điều này đặt ra yêu cầu rất lớn cho nhà đầu tư về việc đánh giá rủi ro pháp lý và chuẩn bị phương án bảo vệ từ đầu.

Hợp đồng PPA thường được ký kết giữa nhà đầu tư dự án năng lượng và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) hoặc đơn vị thành viên

Những lưu ý pháp lý quan trọng khi đầu tư vào ngành năng lượng tái tạo tại Việt Nam

Đầu tư vào lĩnh vực năng lượng tái tạo mang lại nhiều tiềm năng nhưng cũng đi kèm với không ít rủi ro pháp lý. Để dự án triển khai thuận lợi và hiệu quả, nhà đầu tư cần đặc biệt chú trọng đến các yếu tố pháp lý trong từng giai đoạn, từ khảo sát, chuẩn bị đầu tư đến vận hành và chuyển nhượng dự án.

1. Pháp lý đất đai và giấy phép dự án năng lượng

Một trong những vướng mắc lớn nhất mà các nhà đầu tư nước ngoài gặp phải khi đầu tư vào năng lượng tái tạo tại Việt Nam là vấn đề pháp lý đất đai. Do luật pháp Việt Nam không cho phép người nước ngoài đứng tên quyền sử dụng đất, nên cần thiết phải có các phương án pháp lý phù hợp như góp vốn, liên doanh với đối tác trong nước.

Ngoài ra, để triển khai dự án, nhà đầu tư cần xin đầy đủ giấy phép như: Giấy chứng nhận đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư, giấy phép xây dựng, đăng ký môi trường, chấp thuận đấu nối lưới điện… Mỗi loại giấy phép đều yêu cầu hồ sơ khác nhau và thời gian xử lý có thể kéo dài nếu không có sự chuẩn bị kỹ lưỡng hoặc hiểu rõ quy trình thủ tục.

Việc xin cấp phép cần bám sát tiến độ thực hiện dự án, nếu không rất dễ dẫn đến tình trạng “giấy phép chờ đất” hoặc “đất chờ giấy phép”, ảnh hưởng đến thời gian vận hành thương mại và quyền được ký hợp đồng PPA với EVN.

2. Cơ chế giá điện, đấu thầu và thay đổi chính sách

Thị trường năng lượng tái tạo Việt Nam từng trải qua giai đoạn “bùng nổ” khi Nhà nước áp dụng cơ chế giá FIT ưu đãi. Tuy nhiên, kể từ sau năm 2020, cơ chế này đã dần được thay thế bằng hình thức đấu thầu cạnh tranh, làm thay đổi đáng kể bức tranh đầu tư.

Do đó, các nhà đầu tư cần nghiên cứu kỹ lưỡng quy trình, điều kiện tham gia đấu thầu, cũng như cập nhật liên tục các văn bản hướng dẫn từ Bộ Công Thương và EVN. Đặc biệt, cần có chiến lược linh hoạt để ứng phó với rủi ro thay đổi chính sách, như giá điện giảm, điều chỉnh thời hạn PPA hoặc thay đổi tiêu chí kỹ thuật.

Song song đó, một số dự án điện mặt trời áp mái do không đáp ứng đúng tiêu chuẩn kỹ thuật cũng đang đứng trước nguy cơ bị xem xét lại hợp đồng PPA đã ký, hoặc không được thanh toán đúng như cam kết ban đầu. Đây là một cảnh báo quan trọng cho nhà đầu tư về việc cần thực hiện thẩm định pháp lý toàn diện ngay từ giai đoạn đầu của dự án.

Để đầu tư bền vững vào năng lượng tái tạo tại Việt Nam, nhà đầu tư cần có sự đồng hành từ đội ngũ luật sư chuyên sâu trong lĩnh vực đầu tư, xây dựng, đấu thầu và hợp đồng. 

Để đầu tư bền vững vào năng lượng tái tạo tại Việt Nam nhà đầu tư cần có sự đồng hành từ đội ngũ luật sư chuyên sâu

Bạn đang có kế hoạch đầu tư vào ngành năng lượng tái tạo tại Việt Nam?
Hãy để DEDICA đồng hành cùng bạn trong từng bước pháp lý, đảm bảo tính pháp lý vững chắc và hiệu quả đầu tư lâu dài.

Liên hệ với DEDICA Law Firm để được tư vấn pháp lý chuyên sâu!

📞 Hotline: (+84) 39 969 0012 (Hỗ trợ qua WhatsApp, WeChat và Zalo)

🏢 Trụ sở chính: 144 đường Võ Văn Tần, phường Xuân Hòa, TP. Hồ Chí Minh (144 đường Võ Văn Tần, phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh)

🕒 Giờ làm việc: Thứ Hai – Thứ Sáu (8:30 – 18:00)

Liên hệ ngay để nhận tư vấn miễn phí lần đầu từ đội ngũ luật sư chuyên nghiệp của chúng tôi!