Ly hôn và chia tài sản khi không có giấy kết hôn ở Việt Nam: hướng dẫn mới nhất
Bạn và người ấy sống như vợ chồng, thậm chí có con, nhưng chưa từng đăng ký kết hôn – vậy khi muốn “ly hôn”, làm sao để giải quyết tài sản và quyền nuôi con một cách hợp pháp tại Việt Nam? Cùng tìm hiểu ngay dưới đây nhé!
Ly hôn khi không có giấy kết hôn – liệu pháp lý có công nhận?
1. Quan hệ sống chung không được công nhận là hôn nhân hợp pháp
Theo Điều 9 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, kết hôn chỉ được công nhận khi hai bên đã thực hiện thủ tục đăng ký kết hôn tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền . Điều này đồng nghĩa, nếu chỉ sống chung mà không đăng ký, pháp luật không coi đây là quan hệ hôn nhân hợp pháp, nên không thể “ly hôn” theo đúng nghĩa pháp lý.
Với những trường hợp sống như vợ chồng trước ngày 03/01/1987, pháp luật có quy định đặc biệt: mối quan hệ này vẫn được công nhận như hôn nhân hợp pháp, nhưng cần có xác nhận của UBND cấp xã .
Vì vậy, nếu sống chung từ đầu năm 2001 trở đi không thể ly hôn mà chỉ giải quyết tranh chấp về con và tài sản theo Bộ luật Dân sự .
2. Thủ tục “chấm dứt chung sống” như thế nào?
Nếu mong muốn chấm dứt mối quan hệ chung sống mà không có giấy kết hôn, bạn cần:
Nộp yêu cầu với Tòa án: không phải là đơn xin ly hôn, mà yêu cầu “không công nhận quan hệ vợ chồng” hoặc yêu cầu giải quyết về con chung và tài sản chung .
Tòa án sẽ không thụ lý đơn “ly hôn” – thay vào đó, sẽ xem xét các yêu cầu thực chất như phân chia tài sản hoặc xác định quyền nuôi con.
Chia tài sản khi không đăng ký kết hôn – theo nguyên tắc nào?
1. Áp dụng Bộ luật Dân sự – không phải luật Hôn nhân và Gia đình
Khi không có giấy đăng ký kết hôn, tài sản chung không được xử lý theo nguyên tắc “chia đôi như vợ chồng”, mà theo quy định về sở hữu chung trong Bộ luật Dân sự. Cụ thể:
Thỏa thuận giữa các bên là ưu tiên hàng đầu. Nếu có văn bản thỏa thuận rõ ràng, Tòa án sẽ tôn trọng .
Nếu không thỏa thuận được, Tòa án sẽ phân chia tài sản theo “sở hữu chung theo phần”, xét trên cơ sở đóng góp thực tế của mỗi bên – bao gồm điều kiện tài chính, công sức, sáng tạo, chăm sóc gia đình, v.v.
Tài sản riêng, tức tài sản mỗi bên có trước khi sống chung, thừa kế riêng hoặc được tặng cho riêng, thì vẫn được giữ nguyên không bị chia.
2. Các trường hợp đặc biệt theo khoảng thời gian sống chung
Luật Thiên Thanh chia làm các trường hợp:
Trước 03/01/1987: Quan hệ chung sống được công nhận là hôn nhân hợp pháp – xử lý giống ly hôn kiểu thông thường .
Từ 03/01/1987 đến trước 01/01/2001: Dù không đăng ký, vẫn không được coi là vợ chồng – nhưng khi chấm dứt, tài sản được giải quyết như tài sản chung vợ chồng (nếu có yêu cầu).
Từ 01/01/2001 đến nay: Quan hệ không được công nhận; tài sản chia theo nguyên tắc “sở hữu chung theo phần” của Bộ luật Dân sự .
3. Con chung vẫn được bảo vệ quyền lợi
Dù cha mẹ không đăng ký kết hôn, mối quan hệ cha mẹ – con cái vẫn được pháp luật công nhận và bảo vệ. Tòa án sẽ quyết định quyền nuôi con, cấp dưỡng, dựa theo quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 và Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 .
Hướng dẫn thực tế và lời khuyên từ luật sư chuyên nghiệp
1. Khi giấy đăng ký kết hôn bị mất – vẫn có thể ly hôn
Nếu bạn đã từng đăng ký kết hôn nhưng làm mất giấy chứng nhận, vẫn có thể thực hiện thủ tục cấp trích lục (bản sao có chứng thực) tại UBND cấp xã nơi đăng ký trước đây. Trích lục này có giá trị pháp lý tương đương bản gốc để dùng trong hồ sơ ly hôn .
Sau khi có trích lục, bạn có thể hoàn thiện hồ sơ ly hôn (thuận tình hoặc đơn phương), nộp tại TAND cấp huyện để tòa thụ lý và giải quyết .
2. Khi chưa từng đăng ký kết hôn – cần xử lý như tranh chấp dân sự
Nếu không có đăng ký kết hôn thì không thể ly hôn. Thay vào đó, bạn nên nộp đơn yêu cầu giải quyết:
Về tài sản chung – theo nguyên tắc sở hữu chung (như trên)
Về quyền nuôi con – theo Luật Hôn nhân và Gia đình
Tòa án nhân dân cấp huyện nơi một bên cư trú sẽ thụ lý và giải quyết theo quy trình tố tụng dân sự .
3. Nên làm gì để bảo vệ quyền lợi?
Thu thập chứng cứ rõ ràng: hóa đơn, giao kết, đóng góp tiền bạc – đặc biệt nếu muốn chứng minh tài sản chung để chia theo phần.
Thỏa thuận bằng văn bản nếu có thể – tránh tranh chấp kéo dài.
Tìm luật sư chuyên gia: các văn phòng như Dedica Law Firm, Luật Thiên Thanh, ACC Cần Thơ đều có bài hướng dẫn chi tiết và dịch vụ thực tiễn hỗ trợ chuẩn bị hồ sơ, thủ tục, đàm phán hòa giải .
Kết luận
Nếu bạn sống chung như vợ chồng mà chưa đăng ký kết hôn và muốn “ly hôn”, bạn không thể làm hồ sơ ly hôn đúng nghĩa, mà cần yêu cầu Tòa án xử lý tranh chấp tài sản và quyền nuôi con dựa trên luật dân sự. Ngược lại, nếu bạn đã từng đăng ký nhưng làm mất giấy, hãy cấp lại trích lục kết hôn để xin ly hôn dễ dàng hơn.
Liên hệ với DEDICA Law Firm để được tư vấn pháp lý chuyên sâu!
📞 Hotline: (+84) 39 969 0012 (Hỗ trợ qua WhatsApp, WeChat và Zalo)
🏢 Trụ sở chính: 144 đường Võ Văn Tần, phường Xuân Hòa, TP. Hồ Chí Minh (144 đường Võ Văn Tần, phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh)
🕒 Giờ làm việc: Thứ Hai – Thứ Sáu (8:30 – 18:00)
Liên hệ ngay để nhận tư vấn miễn phí lần đầu từ đội ngũ luật sư chuyên nghiệp của chúng tôi!
