Sau khi ly hôn, ngoài việc chia tài sản và con cái, một trong những vấn đề khiến nhiều cặp vợ chồng “không dứt điểm nổi” là nợ chung, nợ riêng. Ai phải trả nợ? Nợ nào thì được coi là riêng, nợ nào là chung? Nếu một bên vay để tiêu xài cá nhân, bên còn lại có trách nhiệm không? Trong bài viết này, Dedica chia sẻ những quy định pháp lý mới nhất và cách xử lý thực tế giúp bạn làm rõ ràng mọi chuyện về nợ sau ly hôn tại Việt Nam.

1. Hiểu rõ khái niệm: Nợ chung là gì? Nợ riêng là gì?

Theo Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, nợ chung là nghĩa vụ tài chính do cả hai vợ chồng cùng tạo ra hoặc nhằm đáp ứng nhu cầu thiết yếu cho gia đình. Ví dụ, vay tiền để sửa nhà, chi tiêu sinh hoạt, đóng học cho con, hay làm ăn chung… thì dù ai đứng tên khoản vay, cả hai đều phải chịu trách nhiệm.

Ngược lại, nợ riêng là những khoản vay hoặc nghĩa vụ tài chính phát sinh từ mục đích cá nhân, như vay tiền để đầu tư cá nhân, cờ bạc, mua sắm xa xỉ… mà không phục vụ cho gia đình, thì người còn lại không phải chịu trách nhiệm, miễn là có đủ căn cứ chứng minh.

Một điểm quan trọng: Không phải khoản nợ nào phát sinh trong thời kỳ hôn nhân cũng là nợ chung. Tòa án sẽ căn cứ vào mục đích sử dụng khoản tiền vay, ai thụ hưởng và bằng chứng kèm theo để đánh giá là nợ chung hay riêng.

2. Khi ly hôn, nợ được xử lý thế nào?

2.1. Nếu hai bên tự thỏa thuận được

Khi làm thủ tục ly hôn, vợ chồng có thể thỏa thuận rõ ràng với nhau về việc ai sẽ trả khoản nợ nào. Nếu có sự đồng thuận và thỏa thuận đó phù hợp với pháp luật, tòa sẽ ghi nhận và công nhận trong bản án ly hôn. Đây là cách giải quyết đơn giản và ít tốn kém nhất.

Tuy nhiên, nếu khoản nợ liên quan đến người thứ ba (ví dụ như chủ nợ là cá nhân hoặc ngân hàng), thì thỏa thuận của vợ chồng không làm thay đổi nghĩa vụ đối với chủ nợ, trừ khi chủ nợ đồng ý.

2.2. Nếu không thỏa thuận được: để tòa phân xử

Khi không thể thỏa thuận, tòa án sẽ vào cuộc. Việc xác định khoản nợ là chung hay riêng sẽ dựa vào:

Thời điểm khoản nợ phát sinh: trước, trong hay sau hôn nhân?
Ai là người vay? Có sự đồng ý hay cùng ký tên của cả hai không?
Khoản vay đó được sử dụng vào việc gì? Có phục vụ cho nhu cầu gia đình không?

Nếu được xác định là nợ chung, tòa thường sẽ phân chia nghĩa vụ trả nợ theo tỷ lệ 50:50, trừ khi có chứng cứ thể hiện đóng góp không ngang nhau. Còn nếu là nợ riêng, người tạo ra khoản nợ đó sẽ phải tự chịu trách nhiệm.

3. Thực tế giải quyết tranh chấp nợ sau ly hôn tại Việt Nam

Trong nhiều vụ ly hôn, tranh chấp về nghĩa vụ trả nợ không hề dễ dàng. Có trường hợp người vợ bị buộc trả nợ chung do không chứng minh được chồng vay tiền để cá độ. Có vụ, người chồng đứng tên vay nhưng chứng minh được là dùng để mua sắm thiết bị phục vụ cho gia đình, nên tòa buộc cả hai cùng trả.

Một điều dễ gây hiểu lầm là việc "đứng tên khoản vay" không đồng nghĩa với "trách nhiệm trả nợ một mình". Nếu tòa xác định khoản nợ đó là phục vụ cho sinh hoạt gia đình hoặc đầu tư chung, dù một người đứng tên thì cả hai vẫn liên đới trách nhiệm.

Cũng có nhiều trường hợp một bên đã trả nợ thay cho cả hai, sau đó có thể yêu cầu tòa buộc bên còn lại thanh toán phần tương ứng của họ. Tuy nhiên, nếu không có thỏa thuận rõ ràng hoặc chứng cứ xác nhận khoản trả thay đó, việc đòi lại không hề dễ dàng.

4. Làm sao để tránh tranh chấp nợ sau ly hôn?

Lưu giữ đầy đủ chứng từ: Hợp đồng vay, tin nhắn trao đổi, giấy chuyển khoản, các hóa đơn chi tiêu… đều là bằng chứng quan trọng chứng minh mục đích vay.
Thỏa thuận trước khi vay: Nếu một người vay cho mục đích cá nhân, nên làm giấy cam kết nợ riêng, có chữ ký của cả hai người (tốt hơn nếu công chứng).
Ghi rõ trong thỏa thuận ly hôn: Phân định cụ thể từng khoản nợ, ai trả khoản nào, cách thức trả. Điều này giúp tránh tranh chấp về sau.
Đàm phán với chủ nợ (nếu có): Trong trường hợp khoản nợ chưa được xử lý rõ ràng, vợ chồng nên cùng thương lượng với chủ nợ để có văn bản xác định nghĩa vụ của từng bên.
Không giả vờ ly hôn để trốn nợ: Nếu bị phát hiện là ly hôn giả nhằm mục đích trốn nợ, cả hai có thể bị xử lý theo quy định pháp luật.

Kết luận

Tranh chấp nợ chung – nợ riêng sau ly hôn là một trong những dạng tranh chấp phổ biến nhưng dễ bị hiểu sai và xử lý thiếu căn cứ. Việc hiểu rõ các quy định pháp luật tại Việt Nam, xác định đúng bản chất của khoản nợ, đồng thời chuẩn bị hồ sơ chứng cứ đầy đủ là chìa khóa để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của bạn.

Liên hệ với DEDICA Law Firm để được tư vấn pháp lý chuyên sâu!

📞 Hotline: (+84) 39 969 0012 (Hỗ trợ qua WhatsApp, WeChat và Zalo)

🏢 Trụ sở chính: 144 đường Võ Văn Tần, phường Xuân Hòa, TP. Hồ Chí Minh (144 đường Võ Văn Tần, phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh)

🕒 Giờ làm việc: Thứ Hai – Thứ Sáu (8:30 – 18:00)

Liên hệ ngay để nhận tư vấn miễn phí lần đầu từ đội ngũ luật sư chuyên nghiệp của chúng tôi!

Sau ly hôn, nợ ai trả? Cách giải quyết tranh chấp nợ chung và nợ riêng tại Việt Nam