Thủ Tục Yêu Cầu Công Nhận Và Cho Thi Hành Phán Quyết Trọng Tài Nước Ngoài Tại Việt Nam
1. Cơ sở pháp lý và nguyên tắc thực thi
1.1. Cơ sở pháp lý tại Việt Nam và các điều ước quốc tế
Việc công nhận và cho thi hành phán quyết trọng tài nước ngoài tại Việt Nam được quy định chính yếu tại Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 (Chương XXXVII, Phần VII) và Luật Trọng tài thương mại 2010. Việt Nam là thành viên của Công ước New York năm 1958 về công nhận và thi hành phán quyết trọng tài nước ngoài.
Theo Điều 424 BLTTDS 2015, tòa án Việt Nam có thể xem xét công nhận và thi hành phán quyết trọng tài nước ngoài nếu:
Quốc gia ban hành phán quyết cùng là thành viên của điều ước quốc tế với Việt Nam (ví dụ New York 1958);
Nếu không có điều ước quốc tế, thì dựa trên nguyên tắc “có đi có lại” (reciprocity).
Phán quyết trọng tài đó phải là bản cuối cùng, giải quyết toàn bộ tranh chấp, chấm dứt tố tụng và có hiệu lực thi hành.
1.2. Người có quyền yêu cầu và thẩm quyền giải quyết
Theo Điều 425 BLTTDS, người được thi hành hoặc đại diện hợp pháp có quyền yêu cầu tòa án Việt Nam công nhận và cho thi hành khi:
Cá nhân phải thi hành cư trú hoặc làm việc tại Việt Nam;
Cơ quan, tổ chức phải thi hành có trụ sở chính tại Việt Nam;
Hoặc khi tài sản liên quan đến việc thi hành nằm tại Việt Nam vào thời điểm yêu cầu.
Về thẩm quyền, yêu cầu có thể gửi đến:
Bộ Tư pháp Việt Nam, nếu theo quy định điều ước quốc tế;
Hoặc Tòa án nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền, theo quy định của Bộ luật.
2. Quy trình thủ tục thực hiện yêu cầu công nhận – thi hành
Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ yêu cầu
Hồ sơ bắt buộc gồm:
Đơn yêu cầu công nhận và thi hành phán quyết bằng tiếng Việt, hoặc nếu bằng ngoại ngữ thì phải có bản dịch công chứng/ chứng thực;
Bản chính hoặc bản sao chứng thực phán quyết trọng tài nước ngoài (đã được hợp pháp hóa lãnh sự);
Bản chính hoặc bản sao chứng thực thỏa thuận trọng tài giữa các bên;
Nếu là trường hợp không dựa trên điều ước quốc tế, phải kèm cả hai giấy tờ nêu trên.
Đơn yêu cầu phải nêu rõ: tên, địa chỉ của người được thi hành và người phải thi hành (hoặc tổ chức), cũng như yêu cầu cụ thể về công nhận và thi hành phán quyết đó.
Bước 2: Nộp và thụ lý hồ sơ
Người được thi hành nộp hồ sơ tại Bộ Tư pháp hoặc Tòa án nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền;
Bộ Tư pháp có trách nhiệm chuyển hồ sơ cho tòa án trong 5 ngày làm việc; nếu sau đó có thông tin phán quyết bị hủy, đình chỉ ở nước ngoài, Bộ cần thông báo ngay cho tòa án;
Tòa án nếu nhận thấy không đủ thẩm quyền thì ra quyết định chuyển hồ sơ và thông báo cho Viện kiểm sát cùng cấp và đương sự.
Bước 3: Xét đơn và ra quyết định
Tòa án thành lập một Hội đồng xét đơn (gồm ba thẩm phán, do chủ tọa phân công) để thụ lý và xét yêu cầu. Tòa sẽ:
Xem xét tính hợp pháp của phán quyết theo Công ước New York và pháp luật Việt Nam;
Cân nhắc liệu đã đáp ứng điều kiện công nhận và thi hành hay không;
Trường hợp đạt yêu cầu, tòa ra quyết định công nhận và cho thi hành phán quyết tại Việt Nam; ngược lại có thể ra quyết định không công nhận.
Bước 4: Thi hành phán quyết
Khi phán quyết đã được công nhận:
Nếu bên phải thi hành không tự nguyện thực hiện, Cục Thi hành án dân sự sẽ triển khai các biện pháp cưỡng chế: phong tỏa tài sản, kê biên, trích tài khoản ngân hàng, v.v.
3. Trường hợp Tòa án có thể từ chối công nhận và thi hành
Theo Điều 459 BLTTDS 2015, tòa án sẽ từ chối khi có căn cứ hợp pháp do bên phải thi hành đưa ra trong các trường hợp:
Thỏa thuận trọng tài không hợp lệ về năng lực pháp lý của các bên;
Phán quyết vượt quá phạm vi yêu cầu hoặc vụ tranh chấp không thuộc thẩm quyền trọng tài;
Thông tin thủ tục tố tụng trọng tài không được bên bị thi hành thông báo kịp thời; hoặc vi phạm quyền tố tụng;
Phán quyết chưa có hiệu lực hoặc bị hủy/bị đình chỉ ở nước ngoài;
Tranh chấp không thích hợp giải quyết bằng trọng tài theo pháp luật Việt Nam;
Việc công nhận và thi hành phán quyết vi phạm các nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam.
Một số vụ việc thực tế còn cho thấy tòa án có xu hướng xét lại nội dung phán quyết, vượt quá phạm vi công nhận theo Công ước New York và BLTTDS – đây được coi là điểm cần hoàn thiện trong tương lai.
4. Kết luận
Việc yêu cầu công nhận và thi hành phán quyết trọng tài nước ngoài tại Việt Nam là một thủ tục tố tụng quốc tế quan trọng, nhằm đảm bảo hiệu lực của các phán quyết có liên quan – tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và tổ chức quốc tế hoạt động tại Việt Nam. Quy trình thực hiện gồm: chuẩn bị hồ sơ đầy đủ, nộp tại cơ quan có thẩm quyền, xét xử công bằng và thi hành quyết định qua hệ thống thi hành án dân sự.
Liên hệ với DEDICA Law Firm để được tư vấn pháp lý chuyên sâu!
📞 Hotline: (+84) 39 969 0012 (Hỗ trợ qua WhatsApp, WeChat và Zalo)
🏢 Trụ sở chính: 144 đường Võ Văn Tần, phường Xuân Hòa, TP. Hồ Chí Minh (144 đường Võ Văn Tần, phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh)
🕒 Giờ làm việc: Thứ Hai – Thứ Sáu (8:30 – 18:00)
Liên hệ ngay để nhận tư vấn miễn phí lần đầu từ đội ngũ luật sư chuyên nghiệp của chúng tôi!
