Doanh nghiệp của bạn đang cân nhắc ký hợp đồng gia công trị giá hàng chục tỷ đồng? Hay đang gặp khó khăn vì đối tác chậm bàn giao, không thanh toán đúng hạn? Trong lĩnh vực kỹ thuật phức tạp như đóng tàu biển, chỉ một sai sót nhỏ trong hợp đồng cũng có thể dẫn đến tranh chấp kéo dài hàng năm trời. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ các rủi ro tiềm ẩn và cách ứng xử pháp lý để tránh vòng xoáy kiện tụng không đáng có.

Cơ sở pháp lý trong hợp đồng gia công tàu biển

Gia công tàu biển là lĩnh vực đặc thù, đòi hỏi các doanh nghiệp không chỉ có năng lực kỹ thuật mà còn cần xây dựng hợp đồng chặt chẽ về mặt pháp lý. Theo quy định của Bộ luật Dân sự và Luật Thương mại hiện hành, hợp đồng gia công là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên nhận gia công thực hiện việc chế tạo sản phẩm theo yêu cầu của bên đặt hàng và nhận thù lao. Trong trường hợp gia công tàu biển, do giá trị tài sản lớn và thời gian thực hiện dài, hợp đồng thường tích hợp cả các điều khoản về thanh toán theo tiến độ, phạt vi phạm, bồi thường thiệt hại và giải quyết tranh chấp.

Một trong những nội dung dễ phát sinh tranh chấp là tiến độ bàn giao và việc giải ngân theo từng giai đoạn. Nếu hợp đồng không quy định rõ thời điểm giao tàu, điều kiện nhận tiền hoặc quy trình nghiệm thu, thì khi phát sinh chậm trễ hoặc thay đổi kế hoạch sản xuất, các bên dễ dàng rơi vào thế đối đầu. Ngoài ra, việc xác định giá trị công việc đã hoàn thành, tính toán lãi phát sinh từ khoản tạm ứng và phạm vi trách nhiệm khi dự án bị dừng lại cũng là vấn đề cần được tiên liệu từ đầu.

Bài học thực tiễn từ một vụ kiện hợp đồng gia công tàu biển

Một bản án gần đây được Tòa án nhân dân TP. Hải Phòng xét xử đã minh họa rõ nét những rủi ro tiềm ẩn nếu doanh nghiệp không kiểm soát chặt chẽ hợp đồng gia công tàu biển. Trong vụ việc này, bên đặt hàng đã ký hợp đồng mua bán tàu biển với nhà gia công, đồng thời giải ngân hơn 20 tỷ đồng để thực hiện dự án. Tuy nhiên, sau nhiều năm, tàu vẫn không được bàn giao, phát sinh tranh chấp về việc đình chỉ hợp đồng, đòi hoàn tiền tạm ứng, tiền lãi, phạt vi phạm và các khoản chi phí khác.

Điểm mấu chốt khiến Tòa án bác bỏ hầu hết yêu cầu khởi kiện là do bên đặt hàng đã có văn bản đồng ý tiếp tục dự án sau thời điểm được cho là đã vi phạm tiến độ bàn giao. Ngoài ra, số tiền tạm ứng được xác định là đã sử dụng đúng mục đích để đóng tàu và có xác nhận nghiệm thu giai đoạn. Tòa án cũng chỉ ra rằng, việc đình chỉ hợp đồng hay yêu cầu hoàn tiền không đủ căn cứ khi hợp đồng vẫn còn hiệu lực và chưa được thanh lý.

Từ đó, có thể rút ra rằng việc tiếp tục thực hiện hợp đồng sau thời điểm được cho là vi phạm có thể làm mất hiệu lực của các quyền yêu cầu phạt hoặc đòi bồi thường. Ngoài ra, cần lưu ý rằng tòa án sẽ căn cứ vào biên bản nghiệm thu, trao đổi giữa các bên và cả những tài liệu tài chính để xác định việc sử dụng tiền tạm ứng có đúng mục đích hay không.

Tòa án sẽ căn cứ vào biên bản nghiệm thu, trao đổi giữa các bên và cả những tài liệu tài chính để xác định việc sử dụng tiền tạm ứng có đúng mục đích hay không

Giải pháp giảm thiểu rủi ro khi ký hợp đồng gia công giá trị lớn

Khi bước vào các dự án gia công có giá trị lớn như tàu biển, một sai lệch nhỏ trong hợp đồng cũng có thể dẫn đến thiệt hại hàng chục tỷ đồng. Vì vậy, doanh nghiệp không nên chỉ quan tâm đến năng lực kỹ thuật mà cần đặt yếu tố pháp lý lên hàng đầu. Dưới đây là những giải pháp thực tiễn giúp hạn chế tối đa nguy cơ tranh chấp và bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp từ khâu ký kết cho đến khi thanh lý hợp đồng.

Ràng buộc nghĩa vụ và điều kiện rõ ràng trong hợp đồng

Doanh nghiệp cần xây dựng hợp đồng chặt chẽ, quy định rõ nghĩa vụ mỗi bên, tiến độ bàn giao, phương thức nghiệm thu, điều kiện thanh toán, cách xác định lãi suất chậm trả và trách nhiệm khi xảy ra vi phạm. Càng cụ thể, càng hạn chế tranh chấp.

Đặc biệt, nên đưa vào hợp đồng các tình huống bất khả kháng, cơ chế giải quyết khi có thay đổi kỹ thuật hoặc điều chỉnh yêu cầu thiết kế. Điều này giúp tránh tranh cãi về nghĩa vụ khi dự án bị gián đoạn ngoài ý muốn.

Theo dõi và lưu trữ hồ sơ pháp lý đầy đủ

Trong quá trình thực hiện hợp đồng, cần đảm bảo các biên bản nghiệm thu, văn bản trao đổi, đề nghị thanh toán, hóa đơn và tài liệu tài chính được lưu trữ đầy đủ. Đây là bằng chứng quan trọng nếu xảy ra tranh chấp.

Không chỉ lưu trữ, mà cần phân loại theo tiến độ thực hiện để dễ dàng đối chiếu. Việc quản lý tốt tài liệu giúp luật sư có cơ sở xây dựng lập luận và bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp trước tòa.

Thận trọng khi tái cam kết hoặc tiếp tục thực hiện hợp đồng

Việc ký thêm phụ lục, biên bản thỏa thuận hay có hành vi tiếp tục thực hiện hợp đồng sau khi phát hiện vi phạm cần được xem xét kỹ lưỡng, vì có thể làm mất quyền khởi kiện hoặc yêu cầu bồi thường sau này.

Nhiều doanh nghiệp vì thiện chí mà không đánh giá đủ rủi ro pháp lý của việc "ngầm đồng ý" tiếp tục hợp đồng. Trong thực tiễn xét xử, hành vi này có thể bị hiểu là đã đồng ý với việc kéo dài thời gian hoặc miễn trừ trách nhiệm đối tác.

Tham vấn luật sư ngay từ giai đoạn thương lượng

Sự tham gia của luật sư ngay từ giai đoạn thương lượng và soạn thảo hợp đồng giúp doanh nghiệp nhận diện rủi ro, đưa ra điều khoản phù hợp và bảo vệ quyền lợi trong dài hạn.

Luật sư không chỉ giúp soạn thảo điều khoản chặt chẽ, mà còn hỗ trợ đàm phán và cân đối lợi ích giữa các bên. Một hợp đồng tốt từ đầu là nền tảng để tránh tranh chấp về sau.

DEDICA là đơn vị giàu kinh nghiệm trong việc tư vấn, soạn thảo và giải quyết tranh chấp hợp đồng gia công, đặc biệt trong lĩnh vực xây dựng, kỹ thuật và hàng hải. Chúng tôi sẵn sàng đồng hành cùng doanh nghiệp trong mọi giai đoạn của dự án để đảm bảo an toàn pháp lý và hiệu quả kinh doanh.