Tranh chấp hợp đồng lao động với chuyên gia nước ngoài tại Việt Nam

Khi doanh nghiệp tại Việt Nam ký hợp đồng lao động với chuyên gia nước ngoài, dễ phát sinh tranh chấp vì sự khác biệt về pháp luật, giấy phép lao động, thời hạn hợp đồng, điều kiện chấm dứt … Dưới đây là tổng hợp các quy định mới nhất và kinh nghiệm thực tiễn để xử lý tranh chấp hợp đồng lao động có yếu tố nước ngoài một cách hiệu quả.

1. Những điểm mới trong pháp luật Việt Nam liên quan hợp đồng lao động với chuyên gia nước ngoài

1.1. Định nghĩa chuyên gia, giấy phép lao động và loại hợp đồng áp dụng

• Theo Nghị định 152/2020/NĐ‑CP, sửa đổi bởi Nghị định 70/2023/NĐ‑CP, chuyên gia là người lao động nước ngoài đáp ứng ít nhất một trong các điều kiện sau: tốt nghiệp đại học trở lên + ít nhất 3 năm kinh nghiệm phù hợp với vị trí làm việc; hoặc có ít nhất 5 năm kinh nghiệm + chứng chỉ hành nghề phù hợp; hoặc trường hợp đặc biệt do Thủ tướng quyết định.

• Chuyên gia là người lao động nước ngoài khi làm việc tại Việt Nam phải có giấy phép lao động, trừ các trường hợp không thuộc diện cấp giấy phép lao động như làm việc dưới 30 ngày và không quá 03 lần trong 01 năm tại vị trí chuyên gia, kỹ thuật, nhà quản lý, giám đốc điều hành.

• Về loại hợp đồng lao động: pháp luật mới quy định chỉ được ký hợp đồng lao động xác định thời hạn với người lao động nước ngoài, và thời hạn hợp đồng không được vượt quá thời hạn của giấy phép lao động. Việc ký hợp đồng lao động không xác định thời hạn cho chuyên gia nước ngoài là không được phép.

1.2. Chấm dứt hợp đồng lao động & quyền lợi khi chấm dứt

• Bộ luật Lao động 2019 (BLLĐ) có bổ sung các trường hợp chấm dứt hợp đồng lao động đặc biệt với người nước ngoài, ví dụ: nếu giấy phép lao động hết hiệu lực; nếu người lao động bị trục xuất theo bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật; hoặc các trường hợp khác do quy định liên quan.

• Khi chấm dứt, quyền lợi của chuyên gia nước ngoài được đảm bảo theo pháp luật lao động Việt Nam, miễn trừ điều ước quốc tế có quy định khác. Ví dụ: trợ cấp thôi việc, thanh toán những phần lương chưa trả, chi trả các quyền khác nếu hợp đồng có thỏa thuận.

2. Cách thức xử lý tranh chấp hợp đồng lao động với chuyên gia nước ngoài

2.1. Xác định thời hiệu & thẩm quyền giải quyết tranh chấp

• Thời hiệu yêu cầu giải quyết tranh chấp lao động cá nhân tại Việt Nam:

  1. Hòa giải viên lao động: 06 tháng kể từ ngày phát hiện hành vi vi phạm.

  2. Hội đồng trọng tài lao động: 09 tháng kể từ ngày hành vi vi phạm được phát hiện.

  3. Tòa án nhân dân: 01 năm kể từ khi phát hiện hành vi vi phạm.

• Thẩm quyền: tranh chấp cá nhân có yếu tố nước ngoài được giải quyết qua các cơ quan sau:

  1. Trước tiên là hòa giải viên lao động (trừ các trường hợp luật quy định không bắt buộc hòa giải).

  2. Nếu hòa giải không thành hoặc không thể hòa giải thì có thể yêu cầu Hội đồng trọng tài lao động hoặc Tòa án nhân dân.

• Có những trường hợp đặc biệt không bắt buộc thông qua hòa giải viên lao động, ví dụ như tranh chấp liên quan đến sa thải, đơn phương chấm dứt hợp đồng, trợ cấp thôi việc, bồi thường khi chấm dứt hợp đồng.

2.2. Chuẩn bị hồ sơ, chứng cứ & lựa chọn phương thức giải quyết

• Chuẩn bị hồ sơ:

  • Hợp đồng lao động (bản chính hoặc sao có chứng thực) giữa chuyên gia nước ngoài và doanh nghiệp.

  • Giấy phép lao động, gia hạn nếu có; giấy xác nhận không thuộc diện cấp giấy phép lao động nếu được miễn.

  • Các chứng từ liên quan: email, thông báo, biên bản, bằng cấp, chứng minh kinh nghiệm, chứng chỉ nghề, giấy tờ về tình trạng cư trú, thiện chí thương lượng …

  • Tài liệu liên quan đến sai phạm nếu có: thỏa thuận chấm dứt, sa thải, quyết định kỷ luật, nợ lương, lương làm thêm, nghỉ phép chưa được tính,…

• Lựa chọn phương thức giải quyết:

  • Thương lượng & hòa giải nội bộ trước hết, vì dễ thực hiện, ít tốn kém, có cơ hội giữ quan hệ tốt.

  • Nếu thương lượng không thành, dùng hòa giải viên lao động là bước bắt buộc trong nhiều trường hợp.

  • Nếu hòa giải không thành hoặc vụ việc là loại không cần hòa giải, có thể lựa chọn giữa trọng tài lao động và Tòa án nhân dân. Trọng tài thường nhanh hơn, bí mật hơn, nhưng nếu bên kia không chấp nhận trọng tài thì phải qua Tòa án.

  • Đặc biệt trong trường hợp chuyên gia nước ngoài đã rời Việt Nam, hoặc vì yếu tố quốc tế, có thể ủy quyền cho luật sư đại diện tại Việt Nam để xử lý tranh chấp.

2.3. Những lưu ý thực tiễn để tránh rủi ro & đạt kết quả tốt

• Kiểm tra kỹ giấy phép lao động và thời hạn hiệu lực: nếu giấy phép hết hiệu lực thì hợp đồng cũng có thể bị chấm dứt theo quy định.

• Thỏa thuận rõ ràng trong hợp đồng về các điều kiện công việc, bảo hiểm, thời gian làm việc, tiền lương, trách nhiệm nếu một bên vi phạm, chi phí nếu chấm dứt hợp đồng.

• Lưu giữ chứng cứ (hòa giải, trao đổi bằng văn bản, email, biên bản…). Khi chuyên gia nước ngoài rời Việt Nam, có thể ủy quyền đại diện nhận thông báo, nộp đơn tại Tòa án/hội đồng trọng tài lao động.

• Theo dõi thời hiệu khởi kiện chặt chẽ: không để mất quyền yêu cầu giải quyết tranh chấp vì hết thời hiệu.

• Xem xét ảnh hưởng của hiệp định quốc tế nếu có: đôi khi luật Việt Nam có thể bị điều chỉnh hoặc ngoại lệ do điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

3. Kết luận

• Khi phát sinh tranh chấp với chuyên gia nước ngoài, doanh nghiệp và người lao động cần bình tĩnh đánh giá: tranh chấp về gì (tiền lương, sa thải, giấy phép lao động, điều kiện làm việc …), đối tượng là chuyên gia nước ngoài, thời hiệu còn không, có hợp đồng bằng văn bản không, giấy phép lao động ra sao?

• Ưu tiên thương lượng / hòa giải trước để giảm chi phí, giảm rủi ro ảnh hưởng uy tín.

• Trong trường hợp không thể giải quyết bằng hòa giải, chuẩn bị đầy đủ hồ sơ để đưa tranh chấp ra trọng tài lao động hoặc Tòa án nhân dân—sử dụng quyền ủy quyền nếu chuyên gia đã về nước.

• Luôn theo dõi các thay đổi mới trong luật lao động, nghị định liên quan giấy phép lao động và chấm dứt hợp đồng lao động với người nước ngoài để đảm bảo doanh nghiệp không vi phạm, người lao động được bảo vệ quyền lợi.

Liên hệ với DEDICA Law Firm để được tư vấn pháp lý chuyên sâu!

📞 Hotline: (+84) 39 969 0012 (Hỗ trợ qua WhatsApp, WeChat và Zalo)

🏢 Trụ sở chính: 144 đường Võ Văn Tần, phường Xuân Hòa, TP. Hồ Chí Minh (144 đường Võ Văn Tần, phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh)

🕒 Giờ làm việc: Thứ Hai – Thứ Sáu (8:30 – 18:00)

Liên hệ ngay để nhận tư vấn miễn phí lần đầu từ đội ngũ luật sư chuyên nghiệp của chúng tôi!