Tranh chấp về quyền khai thác hình ảnh người nổi tiếng trong quảng cáo

Khi hình ảnh của người nổi tiếng được sử dụng trong quảng cáo mà không có sự đồng ý rõ ràng, doanh nghiệp có thể đối mặt với tranh chấp pháp lý, mất uy tín và chịu tổn thất lớn. Vấn đề quyền hình ảnh người nổi tiếng, quảng cáo trái phép và tranh chấp khai thác hình ảnh người nổi tiếng đang trở thành mối quan tâm hàng đầu tại Việt Nam — bạn đã thực sự hiểu đúng và đầy đủ chưa?

1. Bản chất vấn đề và các rủi ro khi khai thác hình ảnh người nổi tiếng

1.1. Khái niệm quyền hình ảnh và trường hợp sử dụng phổ biến

Theo quy định tại Bộ luật Dân sự 2015, Điều 32 ghi rõ: cá nhân có quyền đối với hình ảnh của mình; việc sử dụng hình ảnh cá nhân vì mục đích thương mại phải có sự đồng ý của người đó. Trong thực tế, hình ảnh người nổi tiếng thường được doanh nghiệp sử dụng để quảng cáo sản phẩm, thương hiệu, vật phẩm khuyến mãi, mạng xã hội… vì khả năng thu hút công chúng cao.

Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp lợi dụng hình ảnh mà chưa có hợp đồng rõ ràng hoặc chưa trả thù lao theo thỏa thuận, sẽ phát sinh tranh chấp về quyền khai thác hình ảnh người nổi tiếng, yêu cầu xin phép, thỏa thuận sử dụng và trả thù lao.

1.2. Nguyên nhân dẫn tới tranh chấp và rủi ro pháp lý

Có nhiều nguyên nhân dẫn tới tranh chấp khi khai thác hình ảnh người nổi tiếng:

• Doanh nghiệp sử dụng hình ảnh công khai mà cho rằng “miễn phí” vì đã xuất hiện trên mạng nhưng quên xin phép hoặc không ký hợp đồng. (Việc này vi phạm quyền nhân thân và quyền khai thác hình ảnh)

• Hợp đồng hình ảnh mập mờ, không rõ ràng về thời gian, phạm vi, phương thức sử dụng, trả thù lao, dẫn đến người nổi tiếng hoặc đại diện khởi kiện yêu cầu bồi thường.

• Sử dụng hình ảnh trong quảng cáo nhưng nội dung có sai sót (quảng cáo sai sự thật, gây nhầm lẫn) dẫn tới chế tài từ cơ quan quản lý. Ví dụ: theo Nghị định 38/2021/NĐ‑CP, nếu quảng cáo sử dụng hình ảnh cá nhân khi chưa được cho phép, bị phạt từ 20 triệu đến 40 triệu đồng.

• Sự thay đổi nhanh của quảng cáo trên mạng xã hội (KOL/KOC), người nổi tiếng tham gia quảng cáo nhưng không hiểu rõ nội dung sản phẩm dẫn đến rủi ro cao. Ví dụ: Luật Quảng cáo (sửa đổi) năm 2025 (hiệu lực từ 1/1/2026) đã bổ sung trách nhiệm người chuyển tải quảng cáo.

Rủi ro pháp lý đối với doanh nghiệp khi khai thác hình ảnh người nổi tiếng không đúng cách: bị buộc gỡ quảng cáo, xin lỗi công khai, bồi thường thiệt hại, bị xử phạt hành chính hoặc hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng. Ngoài ra, uy tín thương hiệu có thể bị ảnh hưởng mạnh nếu tranh chấp bị phơi bày công khai.

2. Giải pháp pháp lý và hướng dẫn doanh nghiệp khi sử dụng hình ảnh người nổi tiếng

2.1. Quy trình pháp lý cần thiết khi sử dụng hình ảnh người nổi tiếng

Để tránh tranh chấp về quyền khai thác hình ảnh người nổi tiếng, doanh nghiệp nên tuân thủ quy trình sau:

• Xin phép sử dụng hình ảnh: Ký hợp đồng với người nổi tiếng hoặc đại diện hợp pháp, xác định rõ hình ảnh nào được sử dụng, thời hạn, phạm vi (quảng cáo, mạng xã hội, banner…).

• Thỏa thuận trả thù lao: Nếu mục đích sử dụng là thương mại, phải trả thù lao hoặc có thỏa thuận miễn phí rõ ràng. Điều 32 Bộ luật Dân sự 2015 xác định: “Việc sử dụng hình ảnh của người khác vì mục đích thương mại thì phải trả thù lao cho người có hình ảnh.”

• Kiểm tra quyền sở hữu hình ảnh/tác phẩm: Nếu hình ảnh đã được chụp bởi một hãng ảnh hoặc thương hiệu khác (ví dụ: người nổi tiếng chụp cùng hãng quảng cáo), doanh nghiệp phải kiểm tra xem chủ sở hữu hình ảnh là ai, tránh sử dụng mà không được phép.

• Rà soát nội dung quảng cáo: Đảm bảo hình ảnh sử dụng không vi phạm danh dự, nhân phẩm người có hình ảnh, nội dung phù hợp với phép sử dụng; nếu kèm lời nói/kịch bản quảng cáo thì người nổi tiếng và doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm nội dung quảng cáo. Với luật sửa đổi năm 2025, người nổi tiếng phải xác minh sản phẩm, sử dụng thật, hiểu rõ trước khi quảng cáo.

• Lưu hồ sơ và thực hiện biện pháp giám sát: Bảo lưu hợp đồng, bản sao cho phép, bản ghi quảng cáo, biên bản nghiệm thu để nếu có tranh chấp có căn cứ. Đồng thời doanh nghiệp nên theo dõi phản hồi và phản ứng tiêu cực nếu xuất hiện.

2.2. Vai trò của dịch vụ pháp lý và cách phòng ngừa tranh chấp cho doanh nghiệp

Đối với doanh nghiệp, để sử dụng hình ảnh người nổi tiếng an toàn và hiệu quả, nên nhận sự hỗ trợ từ chuyên gia pháp lý nhằm:

• Soạn thảo hợp đồng sử dụng hình ảnh chuẩn, rõ ràng về phạm vi, thời hạn, mục đích, trả thù lao, quyền và nghĩa vụ của cả hai bên.

• Đánh giá rủi ro pháp lý trước khi ký hợp đồng: xác minh người nổi tiếng có quyền sử dụng hình ảnh đó, không đang tranh chấp, không vi phạm hợp đồng cũ; xác minh sản phẩm quảng cáo có giấy phép, nội dung không sai lệch.

• Xây dựng quy trình phê duyệt nội dung quảng cáo và kiểm soát nội dung người nổi tiếng tham gia. Nhờ đó doanh nghiệp có thể chủ động tránh tranh chấp khi hình ảnh bị sử dụng sai hoặc người nổi tiếng bị phản ứng tiêu cực.

• Khi tranh chấp xảy ra (ví dụ: người nổi tiếng yêu cầu gỡ quảng cáo, bồi thường; hoặc cơ quan quản lý xử phạt doanh nghiệp vì quảng cáo sử dụng hình ảnh trái phép), doanh nghiệp cần có kế hoạch xử lý: gỡ bỏ ngay, xin lỗi công khai nếu cần, thương lượng bồi thường hoặc khởi kiện bảo vệ quyền. Việc này giúp doanh nghiệp giảm thiệt hại và giữ uy tín.

• Liên tục cập nhật thay đổi pháp luật: như việc Luật Quảng cáo sửa đổi năm 2025 (hiệu lực 1/1/2026) đã siết chặt trách nhiệm người nổi tiếng và người quảng cáo. Doanh nghiệp phải chuẩn bị phù hợp với quy định mới để tránh bị nằm ngoài vòng kiểm soát pháp lý.

3. Kết luận

Trong bối cảnh truyền thông số phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam, việc khai thác hình ảnh người nổi tiếng trong quảng cáo đang trở thành “con dao hai lưỡi” cho các doanh nghiệp. Một mặt, đây là công cụ tiếp thị hiệu quả, giúp tăng nhận diện thương hiệu nhanh chóng. Nhưng mặt khác, nếu không tuân thủ quy định pháp luật về quyền hình ảnh, doanh nghiệp có thể phải đối mặt với tranh chấp phức tạp, thiệt hại tài chính, thậm chí là ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín thương hiệu.

Liên hệ với DEDICA Law Firm để được tư vấn pháp lý chuyên sâu!

📞 Hotline: (+84) 39 969 0012 (Hỗ trợ qua WhatsApp, WeChat và Zalo)

🏢 Trụ sở chính: 144 đường Võ Văn Tần, phường Xuân Hòa, TP. Hồ Chí Minh (144 đường Võ Văn Tần, phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh)

🕒 Giờ làm việc: Thứ Hai – Thứ Sáu (8:30 – 18:00)

Liên hệ ngay để nhận tư vấn miễn phí lần đầu từ đội ngũ luật sư chuyên nghiệp của chúng tôi!