Giải pháp xử lý tranh chấp hợp đồng vận chuyển quốc tế bằng đường biển tại Việt Nam
Phần 1: Vì sao tranh chấp hợp đồng vận chuyển đường biển lại thường xảy ra tại Việt Nam?
Chuyện vận chuyển hàng hóa bằng đường biển — từ container, máy móc, nguyên liệu… đến các loại hàng đặc thù — vốn đã tồn tại nhiều rủi ro tiềm ẩn. Không hiếm trường hợp chậm giao, hư hỏng, mất mát hàng hóa, hoặc sự lệch lệch nghĩa vụ giữa bên vận chuyển và thuê tàu gây ra những bất đồng kéo dài.
Theo Bộ luật Hàng hải 2015 (Điều 145), hợp đồng vận chuyển biển là thỏa thuận giữa người vận chuyển và người thuê, trong đó có quy định rõ quyền, nghĩa vụ cũng như giới hạn trách nhiệm. Nhưng thực tế, Việt Nam vẫn chưa gia nhập các công ước quốc tế như Hague‑Visby, Hamburg, Rotterdam – khiến việc áp dụng luật đôi khi mơ hồ và thiếu đồng nhất trong các vụ tranh chấp.
Những điểm dễ gây tranh chấp:
Không đơn giản chỉ là tranh chấp về cước phí hay trách nhiệm; còn có các yếu tố như: khai sai thông tin hàng, vận đơn, thời hiệu khởi kiện, đơn vị thực hiện vận chuyển, và bảo hiểm.
Khi hợp đồng chỉ được đóng dấu ký tên không đủ trang (như thiếu biểu mẫu…), tòa vẫn có thể công nhận hợp đồng đó hợp pháp nếu nội dung cơ bản vẫn liền mạch và rõ ràng.
Phần 2: Các giải pháp hiệu quả để xử lý tranh chấp
1. Thương lượng – Hòa giải: Lối thoát nhanh, giữ quan hệ kinh doanh
Luôn là phương án khôn ngoan để ưu tiên. Khi cả hai bên còn thiện chí, một buổi ngồi lại với luật sư hàng hải là cách hiệu quả để tháo gỡ nút thắt. Hình thức hòa giải còn có thể mời bên thứ ba trung lập để giúp cân bằng lợi ích, giảm thiểu chi phí hơn so với kiện tụng.
2. Trọng tài thương mại: Linh hoạt, bảo mật, có hiệu lực thi hành nhanh
Khi thương lượng không thành, toàn bộ “thiết kế” giải quyết đã có thể nằm ngay trong hợp đồng – nếu có điều khoản trọng tài. Luật Trọng tài Thương mại 2010 cho phép các bên linh hoạt chọn trung tâm trọng tài (VIAC, VCCI, hoặc quốc tế như SCMA Singapore, LMAA London…). Trọng tài nhanh, bảo mật, phán quyết là chung thẩm và bắt buộc thực hiện.
3. Tòa án có thẩm quyền: Khi trọng tài không có hiệu lực hoặc không phù hợp
Nếu hợp đồng không có điều khoản trọng tài hợp lệ, hoặc một bên trong tranh chấp không chấp nhận trọng tài, thì tòa án là lựa chọn bắt buộc. Theo Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, tranh chấp thương mại giữa doanh nghiệp được đưa ra xét xử tại tòa án – đặc biệt khi có thiệt hại rõ ràng, yêu cầu bồi thường…
Ví dụ thực tế: Tòa phúc thẩm TP.HCM vẫn công nhận hợp đồng dù hợp đồng bị cắt mất một phần biểu mẫu, miễn là phần chính được ký đóng đủ và có hành vi nhận hàng rõ ràng.
Phần 3: Kinh nghiệm thực tiễn và lời khuyên từ các vụ kiện tiêu biểu
Chuẩn bị hồ sơ chứng cứ rõ ràng: Đừng quên kháng nghị hàng hải (do thuyền trưởng lập) – là nguồn chứng cứ quan trọng khi xảy ra sự cố trên biển.
Khẳng định bên vận chuyển mất quyền giới hạn trách nhiệm: Nếu có hành vi cố ý hoặc cẩu thả gây hư hỏng, chậm trả mà biết rõ hậu quả, bên thuê hoàn toàn có thể yêu cầu bồi thường vượt mức giới hạn trách nhiệm theo luật.
Luôn xác định rõ luật áp dụng và thời hiệu khởi kiện: Vận chuyển hàng hóa quốc tế thường yêu cầu các bên ghi rõ luật quốc gia hoặc tập quán được áp dụng. Thời hiệu khởi kiện cũng phải được giám sát kỹ, tránh mất quyền bảo vệ.
Kết luận
Tranh chấp hợp đồng vận chuyển quốc tế bằng đường biển thường nảy sinh từ sự không rõ ràng trong hợp đồng, thiếu tính pháp lý hoặc thiếu chứng cứ minh bạch khi xảy ra sự cố. Giải pháp xử lý hiệu quả gồm:
Thương lượng, hòa giải — giữ được mối quan hệ kinh doanh.
Trọng tài thương mại — nhanh chóng, bảo mật, hiệu lực bắt buộc.
Tòa án — lựa chọn cuối cùng khi trọng tài không khả dụng.
Liên hệ với DEDICA Law Firm để được tư vấn pháp lý chuyên sâu!
📞 Hotline: (+84) 39 969 0012 (Hỗ trợ qua WhatsApp, WeChat và Zalo)
🏢 Trụ sở chính: 144 đường Võ Văn Tần, phường Xuân Hòa, TP. Hồ Chí Minh (144 đường Võ Văn Tần, phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh)
🕒 Giờ làm việc: Thứ Hai – Thứ Sáu (8:30 – 18:00)
Liên hệ ngay để nhận tư vấn miễn phí lần đầu từ đội ngũ luật sư chuyên nghiệp của chúng tôi!
