Giải quyết tranh chấp về quyền thăm nom con sau ly hôn tại Việt Nam

Trong thực tế, sau ly hôn, một trong những vấn đề nhạy cảm và thường gây mâu thuẫn lớn giữa hai bên cha mẹ là quyền thăm nom con. Không ít người cảm thấy mình bị cản trở, không được gặp gỡ con như đã thỏa thuận hay như cam kết trong bản án ly hôn. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn cập nhật mới nhất về pháp luật Việt Nam, cách giải quyết khi quyền thăm nom bị xâm phạm, và các lưu ý thực tế để bảo vệ quyền lợi của cả cha mẹ và con cái.

1. Cơ sở pháp lý – quyền thăm nom con sau ly hôn

1.1. Nội dung quyền thăm nom con theo luật hiện hành

• Theo Điều 82 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, sau khi ly hôn, cha, mẹ không trực tiếp nuôi con có quyền thăm nom con; không ai được cản trở việc này.

• Đồng thời, Điều 83 quy định rõ: người trực tiếp nuôi con và các thành viên trong gia đình không được cản trở người kia trong việc thăm nom, chăm sóc, giáo dục con.

• Tuy nhiên, quyền này không mang tính tuyệt đối: nếu người không trực tiếp nuôi con lạm dụng việc thăm nom để cản trở quyền nuôi dưỡng, ảnh hưởng xấu đến con, thì người trực tiếp nuôi con có quyền yêu cầu Tòa án hạn chế quyền thăm nom.

• Ngoài ra, Điều 56 Nghị định 144/2021/NĐ-CP quy định: hành vi ngăn cản việc thực hiện quyền trong quan hệ gia đình (bao gồm thăm nom con) có thể bị xử phạt vi phạm hành chính, với mức phạt từ 5.000.000 đến 10.000.000 đồng.

1.2. Khi nào quyền thăm nom có thể bị hạn chế?

Luật và các văn bản có liên quan đã dự liệu một số trường hợp hạn chế quyền thăm nom, nhằm bảo vệ quyền lợi tốt nhất của con:

• Người không trực tiếp nuôi con bị kết án tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con.

• Có hành vi vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con.

• Phá tài sản của con.

• Có lối sống đồi trụy hoặc ép buộc con làm việc trái pháp luật, đạo đức xã hội.

• Lạm dụng quyền thăm nom để gây ảnh hưởng xấu đến người nuôi con.

Trong các trường hợp nói trên, Tòa án có thể hạn chế quyền thăm nom con của cha/mẹ không trực tiếp nuôi dựa trên yêu cầu có căn cứ hợp pháp.

2. Các bước giải quyết tranh chấp quyền thăm nom con

Khi quyền thăm nom con sau ly hôn bị ảnh hưởng – ví dụ bị cản trở, không được thực hiện như cam kết – bạn có thể thực hiện những bước sau:

2.1. Hòa giải, thỏa thuận dân sự

Trước khi kéo nhau ra tòa, bạn nên:

• Liên hệ trực tiếp, trao đổi bình tĩnh với người kia để tìm cách thỏa thuận lịch thăm nom, phương thức gặp gỡ, đón/trả con sao cho thuận tiện cho cả hai bên và phù hợp với thời gian học tập, sinh hoạt của con.

• Nếu không thể tự hòa giải, bạn có thể nhờ người thân, gia đình, hoặc cơ quan hòa giải ở xã/ phường vào cuộc để hỗ trợ hai bên tìm giải pháp chung.

• Nếu hai bên đạt được thỏa thuận, nên lập thành văn bản, công chứng/chứng thực nếu có thể, và gửi kiến nghị lên Tòa án để ghi nhận thỏa thuận vào bản án/quyết định ly hôn để tăng tính ràng buộc pháp lý.

Thỏa thuận dân sự thường là cách mềm dẻo, ít gây căng thẳng và phù hợp khi hai bên vẫn còn muốn giữ mối quan hệ tốt vì con chung.

2.2. Yêu cầu thi hành án

Nếu bản án hoặc quyết định ly hôn đã xác định quyền thăm nom mà bên kia cố tình vi phạm (cản trở, từ chối cho gặp con), bạn có thể:

• Chuẩn bị hồ sơ gồm: đơn yêu cầu thi hành án (theo mẫu D04‑THADS), bản án/quyết định ly hôn, chứng cứ cho thấy có hành vi vi phạm hoặc cản trở quyền thăm nom (ví dụ: biên bản lập chứng, chứng cứ ghi âm, lời khai người chứng, xác nhận của UBND/phường…).

• Nộp hồ sơ tại Chi cục Thi hành án dân sự nơi có bản án/quyết định hoặc nơi người bị yêu cầu cư trú.

• Cơ quan thi hành án có thể buộc bên vi phạm thực hiện quyền thăm nom hoặc áp dụng các biện pháp cưỡng chế phù hợp.

Lưu ý: thi hành án quyền thăm nom thường khó hơn thi hành án về tài sản vì liên quan đến con cái, tình cảm và quản lý thực tế. Vì vậy, việc thu thập chứng cứ rõ ràng rất quan trọng.

2.3. Khởi kiện yêu cầu thay đổi người trực tiếp nuôi con

Nếu việc cản trở quyền thăm nom diễn ra nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến quyền lợi của con, bạn có thể xem xét khởi kiện yêu cầu thay đổi người trực tiếp nuôi con. Căn cứ cho yêu cầu này có thể là:

• Người nuôi con không còn đủ điều kiện chăm sóc, giáo dục (về tài chính, sức khỏe, môi trường sống).

• Có lý do mới, bằng chứng mới cho thấy việc giữ nguyên người nuôi như trước không còn phù hợp với lợi ích tốt nhất của con.

• Với con từ đủ 7 tuổi trở lên, Tòa án sẽ xem xét nguyện vọng của con khi quyết định thay đổi người nuôi.

Việc thay đổi người nuôi là biện pháp mạnh, cần chuẩn bị hồ sơ kỹ lưỡng và lập luận chặt chẽ, vì Tòa án luôn ưu tiên sự ổn định và tâm lý của con khi quyết định thay đổi.

3.4. Yêu cầu Tòa án hạn chế quyền thăm nom

Nếu đối phương lạm dụng quyền thăm nom gây ảnh hưởng xấu (ví dụ lôi kéo con làm việc trái đạo đức, tố cáo với con, đưa con đi không đúng thỏa thuận, ngăn cản nuôi dưỡng bên kia…), bạn có thể:

• Nộp đơn yêu cầu Tòa án hạn chế quyền thăm nom (theo mẫu do Tòa án cung cấp) kèm bản án ly hôn, chứng cứ hành vi lạm dụng.

• Nộp tại Tòa án nhân dân cấp quận/huyện nơi cha hoặc mẹ cư trú (nơi có thẩm quyền giải quyết).

• Tòa án xét trên điều kiện luật định (như quyền lợi của con, tính chất hành vi bị tố cáo) để xem có chấp thuận hạn chế hay không.

3. Kinh nghiệm thực tế & lưu ý

Dưới đây là một số kinh nghiệm rút ra từ thực tiễn khi hỗ trợ khách hàng giải quyết tranh chấp quyền thăm nom con:

• Thu thập chứng cứ sớm và kỹ
  – Biên bản làm chứng, xác nhận của hàng xóm, tổ dân phố, công an khu vực nếu có can thiệp.
  – Tin nhắn, email, ghi âm, video nếu có hành vi cản trở.
  – Xác nhận của UBND, Trưởng ấp/phường về việc người kia không cho phép thăm nom hay gây cản trở.

• Thỏa thuận càng chi tiết càng tốt
  Khi thỏa thuận lịch thăm nom – nên ghi rõ: thời gian, địa điểm, cách thức đón/ trả con, ai chịu trách nhiệm chi phí đi lại, trường hợp đặc biệt (bệnh, lịch học) thay đổi ra sao.

• Tôn trọng tâm lý con
  Tránh sử dụng con làm “công cụ” tranh chấp. Hãy luôn đặt lợi ích của con lên trước, giữ thái độ văn minh, ôn hòa khi gặp gỡ hoặc trao đổi với bên kia.

• Ưu tiên giải pháp hòa giải, trung gian
  Dù pháp lý quan trọng, nhưng mâu thuẫn kéo dài ảnh hưởng cả đến con và hai bên. Nếu có thể, sử dụng hòa giải gia đình, trung gian bên thứ ba để giảm căng thẳng.

• Chủ động yêu cầu khỏi việc bị vi phạm
  Nếu bị cản trở, đừng chờ lâu: yêu cầu thi hành án hoặc khởi kiện ngay khi có căn cứ. Để quá lâu có thể dẫn đến khó thu thập chứng cứ hoặc ảnh hưởng xấu đến tâm lý của con.

• Xem xét thay đổi người nuôi khi cần thiết
  Khi quyền thăm nom bị vi phạm nặng hoặc người nuôi không còn đủ điều kiện chăm sóc, đừng ngại đề nghị thay đổi người nuôi nếu điều đó phù hợp với lợi ích của con.

4. Kết luận

Việc giải quyết tranh chấp quyền thăm nom con sau ly hôn không đơn giản chỉ là tranh chấp giữa cha mẹ, mà liên quan mật thiết đến quyền lợi tinh thần, tình cảm và phát triển của con cái. Nhờ có các quy định tại Luật Hôn nhân và Gia đình (Điều 82, 83), Nghị định 144/2021/NĐ-CP, người không trực tiếp nuôi con có quyền thăm nom và không bị cản trở, đồng thời người trực tiếp nuôi con có quyền yêu cầu hạn chế nếu đối phương lạm dụng quyền đó.

Khi gặp phải tranh chấp này, hãy ưu tiên hòa giải – thỏa thuận trước, nếu không thành công thì tiến đến yêu cầu thi hành án, khởi kiện thay đổi người nuôi, hoặc yêu cầu hạn chế quyền thăm nom theo từng tình huống cụ thể. Nhưng dù theo hướng nào, việc chuẩn bị chứng cứ đầy đủ và giữ thái độ hướng tới lợi ích của con chính là chìa khóa quyết định thành bại.

Liên hệ với DEDICA Law Firm để được tư vấn pháp lý chuyên sâu!

📞 Hotline: (+84) 39 969 0012 (Hỗ trợ qua WhatsApp, WeChat và Zalo)

🏢 Trụ sở chính: 144 đường Võ Văn Tần, phường Xuân Hòa, TP. Hồ Chí Minh (144 đường Võ Văn Tần, phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh)

🕒 Giờ làm việc: Thứ Hai – Thứ Sáu (8:30 – 18:00)

Liên hệ ngay để nhận tư vấn miễn phí lần đầu từ đội ngũ luật sư chuyên nghiệp của chúng tôi!