Gần đây, công ty chúng tôi tiếp nhận một vụ việc tưởng chừng hy hữu nhưng lại xảy ra không ít trong thực tế. Khách hàng A đến văn phòng DEDICA mang theo hai quyển sổ bảo hiểm xã hội, cả hai đều mang tên chị, nhưng lại có thời gian đóng trùng nhau.

Câu chuyện bắt đầu từ hơn 15 năm trước, khi em gái của chị khi ấy chưa đủ 18 tuổi, đã mượn giấy tờ tùy thân của chị để xin việc vào một công ty trong khu công nghiệp. Vì muốn có việc làm ngay mà không bị ràng buộc bởi tuổi tác, cô em đã dùng CMND của chị để ký hợp đồng lao động, đóng bảo hiểm xã hội suốt 6 tháng trước khi nghỉ việc. Còn chị, trong cùng thời điểm, vẫn đang đi làm hợp pháp tại một công ty khác.

Bẵng đi một thời gian, đến khi muốn rút bảo hiểm xã hội một lần thì chị mới phát hiện ra sự trùng lặp này, khiến hồ sơ của chị bị “treo”. Đó là lúc chị tìm đến DEDICA để được hỗ trợ pháp lý.

Hợp đồng lao động ký sai danh tính: Quy định pháp luật và hướng xử lý

Không phải ai cũng hình dung được hậu quả pháp lý của việc ký hợp đồng lao động bằng giấy tờ của người khác. Thực tế, nhiều người lao động đặc biệt là lao động trẻ hoặc thiếu hiểu biết pháp lý đã từng mượn danh người thân để xin việc cho “thuận tiện”. Nhưng hành vi tưởng như vô hại này lại tiềm ẩn những rủi ro lớn, đặc biệt là khi phát sinh tranh chấp hoặc khi cần giải quyết chế độ bảo hiểm xã hội. Vậy pháp luật quy định như thế nào về trường hợp này và hướng xử lý ra sao khi xảy ra tranh chấp?

Hợp đồng lao động vô hiệu khi nào?

Theo quy định tại khoản 1 và 4 Điều 30 Bộ luật Lao động năm 1994 (sửa đổi, bổ sung), hợp đồng lao động phải được giao kết trực tiếp giữa người lao động và người sử dụng lao động. Trong trường hợp người lao động sử dụng giấy tờ của người khác để ký hợp đồng thì rõ ràng đã vi phạm nguyên tắc này.

Câu chuyện của chị L trong bản án 67/2024/LĐ-ST của Tòa án nhân dân quận Liên Chiểu chính là ví dụ điển hình. Người thực tế lao động là em gái (chưa đủ tuổi lao động), nhưng thông tin hợp đồng, bảo hiểm xã hội lại ghi tên chị gái. Đây là hành vi gian dối trong giao kết hợp đồng, khiến hợp đồng trở nên vô hiệu ngay từ đầu.

Trong vụ việc này, tòa án đã căn cứ trên các tài liệu, xác nhận từ Bảo hiểm xã hội, cũng như lời khai thống nhất của các bên để tuyên hợp đồng lao động giữa “chị” và công ty là vô hiệu, do không đúng người tham gia ký kết.

Quy trình pháp lý cần thực hiện để bảo vệ quyền lợi

Không phải ai cũng biết cách xử lý khi rơi vào trường hợp tương tự. Dưới đây là những bước khách hàng A đã được DEDICA hướng dẫn và đại diện thực hiện:

Thu thập tài liệu xác minh sự thật: Sổ BHXH, CMND cũ, giấy tờ làm việc tại công ty hiện tại và xác nhận của Bảo hiểm xã hội là những bằng chứng mấu chốt chứng minh sự trùng lặp và nhầm lẫn.
Yêu cầu hòa giải tại Phòng Lao động – Thương binh và Xã hội: Đây là bước bắt buộc trước khi khởi kiện ra tòa trong các tranh chấp lao động. Trường hợp không thể hòa giải thành, hoặc cơ quan từ chối hòa giải như trong vụ án nêu trên, người lao động có quyền khởi kiện.
Khởi kiện tại Tòa án: Với sự hỗ trợ của DEDICA, hồ sơ khởi kiện được chuẩn bị đầy đủ và rõ ràng. Tòa án đã xét xử công khai và tuyên hợp đồng lao động vô hiệu theo đúng quy định pháp luật.
Không yêu cầu hậu quả pháp lý: Trong trường hợp này, chị L chỉ mong muốn gỡ bỏ trở ngại trong việc rút bảo hiểm xã hội chứ không yêu cầu đền bù hay chế độ nào khác. Đây cũng là lựa chọn thường thấy khi các bên đều có thiện chí.

Quy trình pháp lý cần thực hiện để bảo vệ quyền lợi

Doanh nghiệp và người lao động nên làm gì để tránh “vô hiệu hóa” hợp đồng?

Một hợp đồng lao động bị tuyên vô hiệu không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi người lao động mà còn khiến doanh nghiệp rơi vào thế bị động pháp lý, mất thời gian và chi phí để khắc phục hậu quả. Trong bối cảnh tuyển dụng ngày càng đa dạng và phức tạp, việc phòng ngừa rủi ro ngay từ đầu là điều vô cùng cần thiết. Vậy đâu là những bước đơn giản nhưng hiệu quả mà doanh nghiệp và người lao động có thể thực hiện để tránh tình trạng “vô hiệu hóa” hợp đồng?

Giải pháp phòng ngừa hiệu quả từ góc nhìn pháp lý

Doanh nghiệp cần kiểm tra kỹ hồ sơ nhân sự: Đừng chỉ nhìn vào giấy tờ, mà nên có bước xác minh đối chiếu thực tế người lao động. Đặc biệt trong ngành sử dụng nhiều lao động phổ thông.
Người lao động tuyệt đối không “mượn tên”: Hành vi này có thể khiến bản thân bị mất quyền lợi trong tương lai và khiến người khác gặp rắc rối pháp lý không đáng có.
Luôn tham khảo ý kiến chuyên gia pháp lý khi phát sinh vướng mắc: Những tình huống như vậy nếu không được tư vấn đúng từ đầu rất dễ kéo dài, thậm chí làm mất trắng quyền lợi.

Khi gặp phải vướng mắc trong hợp đồng lao động hay chế độ bảo hiểm xã hội, đừng ngần ngại tìm đến chuyên gia. DEDICA tự hào là đơn vị đại diện thành công nhiều vụ việc lao động, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người lao động và doanh nghiệp.