Hợp đồng thương mại có yếu tố nước ngoài – Xử lý tranh chấp thế nào?

Jun 18

Written By Tam Nguyen

1. Căn cứ pháp lý & đặc thù tranh chấp

Theo Luật Tranh chấp Thương mại 2025, Việt Nam ưu tiên giải quyết tranh chấp bằng hòa giải, trọng tài, rồi mới đến tòa án, nhằm rút ngắn thời gian và nâng cao hiệu quả.
Luật Trọng tài Thương mại và Luật Tố tụng Dân sự 2015 cho phép các bên thỏa thuận cơ quan giải quyết tranh chấp (trọng tài hoặc tòa án), nhất là trong hợp đồng thương mại quốc tế.
Tranh chấp thương mại có yếu tố nước ngoài rất phức tạp, liên quan đến pháp luật quốc tế; cần xác định rõ yếu tố nước ngoài trước khi áp dụng luật.

2. Xác định yếu tố nước ngoài và thẩm quyền

Hợp đồng được coi là có yếu tố nước ngoài khi ít nhất một bên là tổ chức/cá nhân nước ngoài, hoặc giao kết, thực hiện ở nước ngoài, hoặc tài sản tranh chấp nằm ở nước ngoài.
Xác định thẩm quyền:
- Nếu có thỏa thuận giải quyết tranh chấp qua trọng tài, và điều khoản đó hợp lệ, thì trọng tài được ưu tiên.
- Nếu không có thỏa thuận trọng tài rõ ràng, hoặc muốn qua cơ quan tố tụng, có thể khởi kiện tại tòa án Việt Nam, theo Điều 30 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 & Điều 14 Luật Đầu tư 2020 (đối với hợp đồng đầu tư) .

3. Các phương thức giải quyết tranh chấp

Thương lượng & hòa giải
- Là bước đầu tiên và tiết kiệm chi phí; hòa giải viên chuyên nghiệp có thể tham gia nếu cần.
Trọng tài thương mại (nội địa hoặc quốc tế)
- Khi có điều khoản trọng tài trong hợp đồng, phán quyết có tính ràng buộc cao, bảo mật tốt và hiệu quả nhanh chóng.
Khởi kiện tại tòa án Việt Nam
- Khi không có khoản trọng tài, hợp đồng vi phạm luật dẫn, hoặc cần thi hành án cưỡng chế. Tòa án có thể giải quyết theo trình tự tố tụng dân sự.

5. Lưu ý quan trọng khi áp dụng

Điều khoản trọng tài cần được soạn rõ ràng, chỉ định được trọng tài, nơi giải quyết, luật áp dụng... tránh bị tòa tuyên vô hiệu.
Luật áp dụng và thẩm quyền: Các bên có thể tự chọn luật (theo luật La Hay), nhưng cần tuân thủ giới hạn về trật tự công của Việt Nam.
Minh bạch và chuyên nghiệp: cung cấp đầy đủ bằng chứng, chứng cứ, hồ sơ, chứng thực gốc nếu là tranh chấp có yếu tố nước ngoài.
Kinh nghiệm từ thực tiễn: Nhiều doanh nghiệp áp dụng hòa giải chuyên nghiệp, tranh chấp qua trọng tài quốc tế giúp tiết kiệm thời gian và bảo vệ bí mật .

Kết luận

– Ưu tiên hòa giải – trọng tài trong hợp đồng quốc tế để nhanh chóng, hiệu quả và bí mật.
– Nếu không có thỏa thuận trọng tài, tòa án Việt Nam vẫn có thẩm quyền, nhưng cần xác định đúng yếu tố nước ngoài & thực hiện thủ tục chuẩn.
– Luật áp dụng: có thể lựa chọn luật quốc tế hoặc luật nước ngoài, nhưng đảm bảo không trái pháp luật Việt Nam hoặc nguyên tắc về trật tự công.
– Luật sư chuyên ngành tư vấn từ đầu giúp soạn điều khoản chuẩn, đánh giá rủi ro và đại diện tranh tụng — đặc biệt quan trọng khi có yếu tố nước ngoài.