Những lưu ý quan trọng khi khởi kiện tranh chấp thỏa thuận phân chia tài sản chung sau ly hôn

Ly hôn chỉ là bước đầu để kết thúc quan hệ hôn nhân — nhưng “hậu ly hôn” nhiều khi mới là cuộc chiến thực sự nếu phát sinh tranh chấp về tài sản chung. Khi các bên không thể thỏa thuận được hoặc một bên né tránh thực hiện cam kết, việc khởi kiện chia tài sản chung sau ly hôn là lựa chọn bắt buộc. Dưới đây là những lưu ý theo pháp luật Việt Nam cập nhật (2025) để bạn chủ động bảo vệ quyền lợi khi bước vào giai đoạn tố tụng.

1. Hình thức thỏa thuận và quyền khởi kiện

1.1. Ưu tiên thỏa thuận, nhưng không bắt buộc mãi mãi

• Pháp luật tôn trọng thỏa thuận giữa vợ chồng về cách chia tài sản chung khi ly hôn nếu có — nghĩa là nếu hai bên đã đạt được “thỏa thuận phân chia tài sản chung” rõ ràng, văn bản thì Tòa án sẽ ưu tiên áp dụng thỏa thuận đó.

• Tuy nhiên, nếu thỏa thuận chưa được thực hiện, hoặc sau đó có sự bất bình về thực hiện, hoặc tài sản mới được phát hiện, bạn vẫn có quyền yêu cầu Tòa án can thiệp. Ví dụ: mặc dù ly hôn đã lâu nhưng bên kia chưa giao tài sản thỏa thuận — bạn vẫn có thể khởi kiện để đòi việc thực hiện thỏa thuận.

• Lưu ý: nếu trong bản án hoặc quyết định ly hôn Tòa đã tuyên rằng “vợ chồng không còn tài sản chung” thì phần đó được coi như đã được kết luận. Nếu bạn muốn thay đổi nội dung này, phải khởi kiện hủy bản án, tái thẩm hoặc giám đốc thẩm (nếu đủ điều kiện) trước khi yêu cầu phân chia mới.

1.2. Không có thời hiệu khởi kiện phân chia tài sản chung

Một điểm rất đáng chú ý là theo quy định pháp luật hiện tại, không có thời hiệu khởi kiện đối với yêu cầu chia tài sản chung của vợ chồng — miễn là phần tài sản đó chưa từng được phân chia.
Điều này có nghĩa là dù ly hôn đã nhiều năm, bạn vẫn có thể yêu cầu khởi kiện để chia phần tài sản chung chưa được xử lý.

2. Những điều cần chuẩn bị trước khi khởi kiện

2.1. Xác định rõ tài sản tranh chấp: chung hay riêng?

• Trước hết, bạn cần phân loại tài sản: tài sản riêng của mỗi người (như tài sản dùng trước khi cưới, được tặng riêng, thừa kế riêng) nếu đã chứng minh được sẽ không bị chia; ngược lại tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân, nếu chưa được chia, là đối tượng có thể khởi kiện.

• Trong thực tế, rất nhiều tranh chấp xảy ra do tài sản riêng “nhập nhằng” vào tài sản chung, hoặc bên kia cố tình che giấu, chuyển nhượng. Bạn cần thu thập chứng cứ chứng minh nguồn gốc tài sản, quá trình đóng góp, giao dịch nội bộ… để thuyết phục Tòa.

• Nếu không chứng minh được tài sản riêng, Tòa có thể xem là tài sản chung để chia theo quy định.

2.2. Chuẩn bị hồ sơ và chứng cứ đầy đủ

Việc soạn hồ sơ khởi kiện cần rất cẩn trọng để tránh bị trả lại hoặc yêu cầu bổ sung. Hồ sơ thường bao gồm:

• Đơn khởi kiện yêu cầu phân chia tài sản chung sau ly hôn — ghi rõ các tài sản tranh chấp, yêu cầu chia và căn cứ pháp lý.

• Bản án, quyết định ly hôn (nếu đã có).

• Giấy tờ cá nhân (CMND/CCCD/hộ chiếu), sổ hộ khẩu, giấy tờ chứng minh quan hệ hôn nhân / con cái (nếu có).

• Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản (sổ đỏ, hợp đồng mua bán, hóa đơn, chứng từ giao nhận, bảng kê tài sản…) và chứng cứ chứng minh đóng góp, nguồn gốc tài sản.

• Nếu tài sản ở nước ngoài hoặc giao dịch qua nước ngoài: dịch thuật, hợp thức lãnh sự theo quy định.

Soạn hồ sơ kỹ, logic và rõ ràng giúp Tòa dễ tiếp nhận, tránh yêu cầu bổ sung nhiều lần gây mất thời gian và rủi ro.

3. Thẩm quyền, trình tự và các rủi ro cần lưu ý

3.1. Chọn Tòa án có thẩm quyền đúng địa điểm

• Nếu tài sản tranh chấp là bất động sản (nhà đất), vụ kiện phải được nộp tại Tòa án nơi có bất động sản đó.

• Nếu không xác định được tài sản cố định, hoặc là tài sản vô hình (tiền, xe, cổ phần, tài khoản ngân hàng…), có thể nộp đơn tại Tòa án cấp huyện nơi bị đơn cư trú.

• Lỗi chọn sai Tòa án có thể khiến Tòa trả lại đơn hoặc không thụ lý — vậy nên cần tra rõ địa điểm tài sản và cư trú bị đơn trước khi khởi kiện.

3.2. Trình tự tố tụng & thời hạn xử lý

• Sau khi nộp đơn, Tòa án xem xét tính hợp lệ hồ sơ, có thể yêu cầu sửa đổi hoặc bổ sung.

• Khi hồ sơ hợp lệ, Tòa án thụ lý vụ án và yêu cầu người khởi kiện nộp tiền tạm ứng án phí (thường trong vòng 7 ngày).

• Thời gian chuẩn bị xét xử sơ thẩm trung bình khoảng 4–6 tháng kể từ ngày thụ lý (có thể gia hạn nếu vụ án phức tạp).

• Tại phiên tòa, Tòa sẽ mở phiên xét xử, hòa giải (nếu có thể), và ra bản án hoặc quyết định.

• Nếu một bên không tự nguyện thi hành bản án, người có quyền có thể yêu cầu Cơ quan thi hành án dân sự cưỡng chế thi hành bản án.

3.3. Các rủi ro thực tế và điểm sai thường gặp

• Thiếu chứng cứ hoặc chứng cứ mâu thuẫn: nếu bạn không chuẩn bị kỹ phần chứng minh nguồn gốc, đóng góp, lịch sử giao dịch… có thể bị Tòa bác yêu cầu hoặc chia phần thấp hơn

• Thỏa thuận không rõ ràng hoặc vô hiệu: nếu thỏa thuận phân chia tài sản dùng từ ngữ chung chung, không cụ thể tài sản nào, tỷ lệ nào thì Tòa có thể tuyên vô hiệu hoặc không áp dụng toàn bộ

• Bị đơn giấu tài sản, chuyển nhượng sau ly hôn: mang tính “tranh chấp chéo” với việc xác minh giao dịch chuyển nhượng

• Phần tài sản đã được xử lý trong bản án ly hôn: nếu trong bản án ly hôn đã phân chia phần tài sản nào rồi, bạn không thể yêu cầu phân chia lại phần đó (trừ trường hợp kháng nghị, tái thẩm)

• Chênh lệch giữa hiện vật và giá trị: nếu chia bằng tài sản hiện vật (nhà, xe…) nhưng giá trị hiện vật vượt phần bạn được hưởng, bạn phải thanh toán chênh lệch bằng tiền

4. Kinh nghiệm tối ưu để khởi kiện thành công

• Bắt đầu sớm khi phát hiện tranh chấp, càng để lâu chứng cứ càng dễ mất

• Thu thập chứng cứ rõ nguồn gốc tài sản, chứng từ giao dịch, hóa đơn, hình ảnh, chứng cứ chứng minh đóng góp…

• Nếu tài sản lớn hoặc phức tạp (nhà đất, doanh nghiệp, cổ phần), nên thuê thẩm định giá chuyên nghiệp để có chứng thư định giá xác thực

• Soạn đơn khởi kiện và hồ sơ tập trung, mạch lạc, có căn cứ pháp lý rõ ràng để tránh bị trả lại hoặc yêu cầu bổ sung nhiều lần

• Luôn tính đến chiến lược hòa giải: nếu Tòa mở hòa giải, bạn nên chuẩn bị các phương án đàm phán trước để có lợi nhất

• Theo sát tiến độ xử lý hồ sơ, tham gia đầy đủ phiên tòa, đưa ra quan điểm luận cứ rõ ràng, sử dụng các chứng cứ hợp pháp để thuyết phục Hội đồng xét xử

• Nếu thắng kiện, đừng quên thủ tục thi hành án nếu bên thua không tự nguyện thực hiện bản án

5. Kết luận

Việc khởi kiện tranh chấp phân chia tài sản chung sau ly hôn là quyền hợp pháp của bạn khi thỏa thuận không được thực hiện hoặc chưa đạt được sự thống nhất. Dù đã ly hôn nhiều năm, bạn vẫn có thể khởi kiện vì không có thời hiệu cho yêu cầu chia tài sản chung.

Điều thành công chủ yếu nằm ở sự chuẩn bị: xác định chính xác tài sản tranh chấp (riêng hay chung), thu thập chứng cứ rõ ràng, chọn đúng Tòa án có thẩm quyền, soạn đơn khởi kiện kỹ lưỡng và theo sát toàn bộ quá trình tố tụng. Kết hợp chiến lược hòa giải song song và dự phòng biện pháp thi hành án, bạn sẽ nâng cao khả năng thu hồi phần tài sản mình hợp pháp được hưởng.

Liên hệ với DEDICA Law Firm để được tư vấn pháp lý chuyên sâu!

📞 Hotline: (+84) 39 969 0012 (Hỗ trợ qua WhatsApp, WeChat và Zalo)

🏢 Trụ sở chính: 144 đường Võ Văn Tần, phường Xuân Hòa, TP. Hồ Chí Minh (144 đường Võ Văn Tần, phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh)

🕒 Giờ làm việc: Thứ Hai – Thứ Sáu (8:30 – 18:00)

Liên hệ ngay để nhận tư vấn miễn phí lần đầu từ đội ngũ luật sư chuyên nghiệp của chúng tôi!