Tranh chấp hợp đồng mua bán khi thời hiệu khởi kiện quyết định kết quả
Không phải lúc nào doanh nghiệp bị nợ tiền cũng có thể dễ dàng đòi lại bằng con đường pháp lý. Trên thực tế, nhiều trường hợp dù có hợp đồng, có văn bản xác nhận nợ nhưng vẫn rơi vào thế bất lợi chỉ vì không hiểu rõ về “thời hiệu khởi kiện” một yếu tố pháp lý tưởng chừng nhỏ nhưng lại vô cùng quyết định trong việc bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp.
Thời hiệu khởi kiện là gì và vì sao quan trọng trong tranh chấp hợp đồng thương mại?
Khi xảy ra tranh chấp, việc xác định đúng thời hiệu khởi kiện đóng vai trò then chốt để Tòa án có thể xem xét, giải quyết vụ việc. Theo quy định tại Bộ luật Dân sự 2015 và Luật Thương mại 2005, thời hiệu khởi kiện trong tranh chấp hợp đồng thương mại là 2 năm, kể từ thời điểm quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm.
Nếu thời hiệu đã hết mà bên khởi kiện không chứng minh được các căn cứ để gia hạn hoặc khởi động lại thời hiệu thì Tòa án có thể bác đơn hoặc đình chỉ phần yêu cầu khởi kiện, khiến doanh nghiệp mất quyền yêu cầu bồi thường, phạt vi phạm hoặc tính lãi chậm trả như trường hợp thực tế được xét xử gần đây tại TP. Hồ Chí Minh.
Không thanh toán đúng hạn – Hệ quả không chỉ là nợ gốc
Trong các giao dịch thương mại, việc thanh toán chậm hoặc không thanh toán không chỉ gây ảnh hưởng đến dòng tiền mà còn có thể làm đổ vỡ cả hệ sinh thái kinh doanh. Để ràng buộc trách nhiệm, các hợp đồng thường kèm điều khoản lãi chậm trả và phạt vi phạm. Tuy nhiên, để đòi được các khoản này trên thực tế lại là câu chuyện hoàn toàn khác.
Theo pháp luật hiện hành, nếu bên vi phạm không thực hiện nghĩa vụ trong thời hạn và không có thỏa thuận gia hạn, bên bị vi phạm phải khởi kiện trong thời hiệu được luật định. Ngay cả khi có biên bản nghiệm thu, văn bản xác nhận nợ, hay các thư yêu cầu thanh toán thì thời hiệu khởi kiện vẫn có thể bị tính từ ngày nghĩa vụ bị vi phạm, không phải từ ngày gửi văn bản mới. Điều này đã khiến nhiều doanh nghiệp lầm tưởng về mốc thời gian khởi kiện, dẫn đến hậu quả bị bác phần yêu cầu tính lãi và phạt hợp đồng.
Nếu bên vi phạm không thực hiện nghĩa vụ trong thời hạn và không có thỏa thuận gia hạn bên bị vi phạm phải khởi kiện trong thời hiệu được luật định
Cách xác định thời hiệu khởi kiện đúng cách – Doanh nghiệp cần lưu ý gì?
Việc xác định đúng thời hiệu khởi kiện không chỉ là một kỹ năng pháp lý cần thiết mà còn là yếu tố sống còn trong các tranh chấp thương mại. Nếu xác định sai thời điểm bắt đầu hoặc bỏ lỡ các cơ hội “khởi động lại” thời hiệu, doanh nghiệp có thể mất trắng quyền đòi lại khoản tiền đáng lý ra thuộc về mình. Dưới đây là một số nguyên tắc doanh nghiệp cần đặc biệt lưu ý để không đánh mất lợi thế khi tranh chấp phát sinh.
Thời điểm bắt đầu thời hiệu
Theo quy định, thời hiệu khởi kiện bắt đầu từ ngày người có quyền biết hoặc phải biết quyền lợi của mình bị xâm phạm. Trong hợp đồng thương mại, đây thường là ngày đến hạn thanh toán hoặc ngày chấm dứt nghĩa vụ theo hợp đồng.
Thời hiệu có thể bắt đầu lại nếu có sự thừa nhận nghĩa vụ
Nếu bên nợ có văn bản hoặc hành vi rõ ràng thể hiện việc thừa nhận nghĩa vụ (ví dụ: xác nhận công nợ, hứa thanh toán…), thì thời hiệu khởi kiện được bắt đầu lại từ ngày thừa nhận nghĩa vụ. Tuy nhiên, việc chứng minh bên nợ đã “thừa nhận” một cách rõ ràng và hợp pháp là điều không đơn giản và phải được thể hiện bằng chứng cứ cụ thể.
Thời hiệu chỉ được xem xét khi bị đơn yêu cầu
Tòa án chỉ áp dụng thời hiệu nếu bị đơn yêu cầu áp dụng trước khi Tòa tuyên án sơ thẩm. Nhưng một khi yêu cầu đã được đưa ra đúng thời điểm, thì việc bác bỏ các yêu cầu hết thời hiệu là điều gần như chắc chắn.
Tòa án chỉ áp dụng thời hiệu nếu bị đơn yêu cầu áp dụng trước khi Tòa tuyên án sơ thẩm
Tư vấn chiến lược đòi nợ hiệu quả trong hợp đồng thương mại
Với kinh nghiệm giải quyết hàng trăm vụ tranh chấp thương mại, DEDICA xin chia sẻ một số chiến lược giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả thu hồi nợ và bảo vệ quyền lợi pháp lý:
1. Gửi văn bản đòi nợ có kiểm soát thời hiệu
Thư yêu cầu thanh toán nên thể hiện rõ nội dung yêu cầu, căn cứ hợp đồng, thời hạn trả nợ và cảnh báo về hậu quả pháp lý. Việc gửi văn bản qua bưu điện có báo phát hoặc email có xác nhận giúp làm bằng chứng khởi động lại thời hiệu nếu phía đối tác có phản hồi xác nhận nợ.
2. Thường xuyên rà soát và cập nhật công nợ
Doanh nghiệp nên có quy trình rà soát công nợ định kỳ, tránh để nợ kéo dài mà không có hành động pháp lý kịp thời. Cần lưu lại đầy đủ biên bản bàn giao, hóa đơn, email xác nhận, biên bản làm việc để phục vụ cho việc khởi kiện khi cần.
3. Chủ động khởi kiện trước khi hết thời hiệu
Ngay khi phát hiện đối tác có dấu hiệu không hợp tác, cần lập tức liên hệ với luật sư để đánh giá rủi ro và thời hiệu. Việc khởi kiện sớm không chỉ giúp tăng khả năng thu hồi nợ mà còn bảo vệ doanh nghiệp khỏi các thiệt hại lớn hơn về sau.
4. Cân nhắc điều khoản phạt vi phạm rõ ràng trong hợp đồng
Nên quy định chi tiết về mức phạt, lãi chậm trả và thời điểm áp dụng ngay trong hợp đồng, đồng thời thêm điều khoản cho phép bên bị vi phạm khởi kiện bất cứ lúc nào trong thời hạn thực hiện hợp đồng nhằm kéo dài thời hiệu khởi kiện trong một số trường hợp.
Thời hiệu khởi kiện không phải là khái niệm xa lạ, nhưng sự chủ quan và hiểu sai về pháp luật có thể khiến doanh nghiệp đánh mất cơ hội thu hồi quyền lợi chính đáng. Đừng để sự chậm trễ và nhầm lẫn về thời hiệu làm lỡ mất cơ hội đòi nợ. Hãy chủ động chuẩn bị hồ sơ, kiểm soát rủi ro và sẵn sàng hành động ngay khi phát hiện dấu hiệu vi phạm.
DEDICA là đơn vị chuyên sâu trong lĩnh vực giải quyết tranh chấp hợp đồng, thu hồi công nợ và đại diện doanh nghiệp tại tòa án. Với đội ngũ luật sư nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tố tụng thương mại, chúng tôi cam kết đồng hành cùng doanh nghiệp trong mọi tình huống pháp lý – từ đàm phán, hòa giải đến khởi kiện và thi hành án.
Liên hệ với DEDICA Law Firm để được tư vấn pháp lý chuyên sâu!
📞 Hotline: (+84) 39 969 0012 (Hỗ trợ qua WhatsApp, WeChat và Zalo)
🏢 Trụ sở chính: 144 đường Võ Văn Tần, phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh
🕒 Giờ làm việc: Thứ Hai – Thứ Sáu (8:30 – 18:00)
Liên hệ ngay để nhận tư vấn miễn phí lần đầu từ đội ngũ luật sư chuyên nghiệp của chúng tôi!
