Xử lý xung đột pháp luật trong tranh chấp thương mại quốc tế tại Việt Nam
Bạn có từng tự hỏi: khi doanh nghiệp Việt Nam “vướng” tranh chấp thương mại quốc tế, nếu quy định pháp luật không rõ ràng, hoặc hai hệ thống luật đối kháng nhau thì phải xử lý như thế nào?
1. Xuất phát điểm: Vì sao tranh chấp lại dễ dẫn đến “xung đột pháp luật”?
Trong tranh chấp thương mại quốc tế tại Việt Nam, rất dễ xảy ra xung đột pháp luật khi:
Các bên không thỏa thuận rõ hệ thống pháp luật áp dụng—một bên muốn áp dụng luật nước ngoài, bên kia ưa thích luật Việt Nam, dẫn đến khoảng trống pháp lý.
Xung đột giữa luật nội dung và luật tố tụng: ví dụ hợp đồng quy định áp dụng Luật Việt Nam, nhưng thủ tục tố tụng lại chọn theo quy tắc của một tổ chức quốc tế—dẫn đến mâu thuẫn khi áp dụng thực tế.
Thẩm quyền và phương thức giải quyết không đồng nhất: khi vụ tranh chấp có yếu tố nước ngoài, việc xác định tòa án hay trọng tài Việt Nam có thẩm quyền xử lý không rõ ràng có thể gây lúng túng.
Nếu không xử lý khéo, doanh nghiệp dễ mất thời gian, tiền bạc và nguy cơ chịu thiệt thòi đáng kể.
2. Các nguyên tắc xử lý xung đột pháp luật tại Việt Nam
2.1 Ưu tiên áp dụng điều ước quốc tế
Khi Việt Nam là thành viên của các công ước quốc tế như CISG, các điều ước này được ưu tiên áp dụng trước nội luật Việt Nam, trừ khi trái Hiến pháp.
2.2 Nguyên tắc “văn bản hiệu lực cao hơn” & “ban hành sau”
Nếu có mâu thuẫn giữa các quy phạm pháp luật, văn bản có hiệu lực pháp lý cao hơn hoặc văn bản mới hơn sẽ được ưu tiên áp dụng.
2.3 Luật chuyên ngành vượt luật chung
Trong tranh chấp hợp đồng thương mại, Luật Thương mại (chuyên ngành) sẽ ưu tiên áp dụng hơn Luật Dân sự (luật chung), nếu có cùng quy định về nội dung tranh chấp.
3. Phương thức thực tiễn xử lý xung đột pháp luật tại Việt Nam hiện nay
3.1 Trọng tài thương mại – con đường được ưa chuộng
Trọng tài có ưu điểm linh hoạt, bảo mật, và có hiệu lực thi hành cao. Luật Trọng tài Thương mại 2010 tạo khung pháp lý cho hoạt động này tại Việt Nam.
Quy trình trọng tài tại Việt Nam:
Thỏa thuận trọng tài bằng văn bản.
Khởi kiện tại trung tâm trọng tài hoặc chọn trọng tài vụ việc.
Thành lập hội đồng trọng tài theo thỏa thuận hoặc do trung tâm chỉ định.
Ra phán quyết trong tối đa 30 ngày sau phiên xử—có hiệu lực chung thẩm.
Có thể yêu cầu thi hành tại tòa án nếu bên thua không tự thi hành.
Nhược điểm cần lưu ý: vẫn còn tồn tại vướng mắc như xung đột giữa quy tắc trọng tài và Luật Việt Nam, cần hoàn thiện khung pháp lý.
3.2 Hòa giải, thương lượng – giải pháp mềm, tiết kiệm tại Việt Nam
Trước khi bước vào tố tụng, doanh nghiệp tại Việt Nam có thể thương lượng, hoặc chọn hòa giải – phương thức linh hoạt, ít tốn kém và giữ được mối quan hệ với đối tác.
3.3 VIAC – điểm đến trọng tài uy tín tại Việt Nam
Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) là tổ chức trọng tài hàng đầu trong nước, đã giải quyết hàng ngàn vụ tranh chấp với bên từ 53 tỉnh thành ở Việt Nam và 63 quốc gia đối tác quốc tế.
4. Kinh nghiệm thực chiến
4.1 Soạn điều khoản rõ ràng trong hợp đồng quốc tế
Không chỉ quy định luật áp dụng (Việt Nam/CISG/luật trung lập), mà cần ghi rõ cả hình thức tố tụng (trọng tài/Tòa án), tổ chức thực hiện, địa điểm, ngôn ngữ, quy tắc tố tụng.
4.2 Đồng bộ luật nội dung và tố tụng
Nếu chọn Luật Việt Nam làm luật điều chỉnh, đừng sử dụng quy tắc tố tụng lỏng lẻo từ tổ chức nước ngoài. Điều này gây rủi ro bị coi là thỏa thuận vô hiệu tại Việt Nam.
4.3 Lựa chọn tổ chức trọng tài và luật sư có kinh nghiệm quốc tế
Luật sư và trọng tài viên am hiểu luật quốc tế sẽ giúp xử lý linh hoạt, ngăn ngừa xung đột luật, và đảm bảo quyền lợi doanh nghiệp.
4.4 Luôn cập nhật quy định mới
Các hiệp định FTA, thay đổi luật trong nước như Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 (quy định thẩm quyền), luôn được bổ sung. Việc cập nhật giúp doanh nghiệp tránh bị lạc hậu, phơi bày trước xung đột luật khi tranh chấp xảy ra.
Kết luận
Xung đột pháp luật trong tranh chấp thương mại quốc tế tại Việt Nam không còn là nỗi ám ảnh nếu bạn biết phòng ngừa đúng cách. Một điều khoản hợp đồng rõ ràng, chọn đúng trọng tài, và Luật sư quốc tế giàu kinh nghiệm chính là “lá chắn vững chắc” bảo vệ doanh nghiệp bạn.
Dedica Law Firm luôn sẵn sàng đồng hành hỗ trợ xây dựng chiến lược phòng ngừa tranh chấp khôn ngoan, xử lý hiệu quả mọi tình huống pháp lý—để doanh nghiệp bạn vững tin phát triển, tại Việt Nam và trên toàn cầu.
Liên hệ với DEDICA Law Firm để được tư vấn pháp lý chuyên sâu!
📞 Hotline: (+84) 39 969 0012 (Hỗ trợ qua WhatsApp, WeChat và Zalo)
🏢 Trụ sở chính: 144 đường Võ Văn Tần, phường Xuân Hòa, TP. Hồ Chí Minh (144 đường Võ Văn Tần, phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh)
🕒 Giờ làm việc: Thứ Hai – Thứ Sáu (8:30 – 18:00)
Liên hệ ngay để nhận tư vấn miễn phí lần đầu từ đội ngũ luật sư chuyên nghiệp của chúng tôi!
