Chia tài sản và quyền nuôi con trong ly hôn với người nước ngoài tại Việt Nam
Khi một cuộc hôn nhân mang yếu tố quốc tế tại Việt Nam rơi vào tình trạng ly hôn, vấn đề chia tài sản và quyền nuôi con không chỉ là thủ tục pháp lý – mà còn là câu chuyện bảo vệ quyền lợi, tương lai cho người trong nước và con chung. Bài viết này giúp bạn hiểu rõ các quy định pháp lý mới nhất và những lưu ý cần biết khi ly hôn với người nước ngoài tại Việt Nam.
1. Vấn đề chia tài sản khi ly hôn với người nước ngoài tại Việt Nam
1.1. Khái niệm và nguyên tắc phân chia
Khi vợ hoặc chồng là người nước ngoài hoặc hai bên cư trú tại Việt Nam nhưng có yếu tố quốc tịch nước ngoài, thì vụ việc ly hôn tại Việt Nam được xem là “hôn nhân có yếu tố nước ngoài”. Căn cứ của việc chia tài sản được xác định tại Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 (Luật HNGĐ 2014) và các văn bản hướng dẫn.
Theo đó:
Vợ chồng có thể thỏa thuận trước hoặc sau khi kết hôn về chế độ tài sản. Nếu đã lập thỏa thuận tài sản hợp pháp thì khi ly hôn sẽ thực hiện theo thỏa thuận đó.
Nếu không có thỏa thuận hoặc thỏa thuận không hợp lệ, phần tài sản chung sẽ được chia theo quy định pháp luật: tại khoản 2 Điều 59 Luật HNGĐ 2014, tài sản chung được chia bình thường bằng phần đôi, nhưng có tính đến hoàn cảnh gia đình, công sức đóng góp và trách nhiệm vi phạm (nếu có) của mỗi bên.
1.2. Áp dụng tại Việt Nam đối với trường hợp có yếu tố người nước ngoài
Việc ly hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài hoặc giữa người nước ngoài cư trú tại Việt Nam được quy định tại Điều 127 Luật HNGĐ 2014: “Việc ly hôn … được giải quyết tại cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam theo quy định của Luật này.” Vì vậy, đối với việc chia tài sản tại Việt Nam đã xác lập hôn nhân có yếu tố nước ngoài, pháp luật Việt Nam hoàn toàn có thể trực tiếp áp dụng.
Tuy nhiên, nếu trong thời kỳ hôn nhân có tài sản ở nước ngoài hoặc tài sản chịu pháp luật nước ngoài, thì việc giải quyết phần tài sản đó có thể được phối hợp theo pháp luật nơi có tài sản.
1.3. Những lưu ý khi phân chia tài sản
Xác định tài sản chung và riêng: Tài sản chung là tài sản vợ chồng tạo lập trong thời kỳ hôn nhân, không phụ thuộc người nào đứng tên. Tài sản riêng là tài sản trước khi kết hôn hoặc thừa kế/cho riêng trừ khi nhập vào khối chung.
Thỏa thuận tài sản: Nếu có hợp đồng thỏa thuận về chế độ tài sản trước khi kết hôn thì được ưu tiên. Nhưng nếu thỏa thuận vi phạm quyền lợi của con, cha mẹ, thì có thể bị vô hiệu.
Chia bằng hiện vật hay bằng giá trị: Nếu không chia được bằng hiện vật thì sẽ chia theo giá trị, bên nào hưởng nhiều hơn phải thanh toán cho bên kia.
Thẩm quyền và thời gian giải quyết: Thời gian có thể kéo dài hơn khi có yếu tố nước ngoài, do xác minh, ủy thác tư pháp hoặc tài sản ở nước ngoài. Ví dụ, ly hôn thuận tình có yếu tố nước ngoài: 6–8 tháng; đơn phương có thể đến 12 tháng hoặc hơn.
Tài sản ở nước ngoài: Nếu vợ chồng có chung tài sản ở nước ngoài thì phần đó có thể chịu pháp luật nước ngoài, hoặc cần hợp tác quốc tế để thi hành.
2. Quyền nuôi con trong trường hợp ly hôn với người nước ngoài tại Việt Nam
2.1. Cơ sở pháp lý và nguyên tắc chung
Quyền nuôi con sau khi ly hôn được quy định tại Điều 81 và 82 Luật HNGĐ 2014, và được cụ thể hóa bởi Nghị quyết 01/2024/NQ‑HĐTP của Tòa án nhân dân tối cao ban hành ngày 24/5/2024.
Theo đó:
Sau ly hôn, cả cha và mẹ vẫn có quyền và nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con chưa thành niên hoặc con đã thành niên mất năng lực.
Vợ chồng có thể thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con; nếu không thỏa thuận được thì Tòa án sẽ quyết định dựa trên “quyền lợi về mọi mặt của con”.
Con từ đủ 07 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con khi giao nuôi. Con dưới 36 tháng tuổi thường giao cho mẹ nếu người mẹ đủ điều kiện.
2.2. Áp dụng trong trường hợp có yếu tố người nước ngoài
Khi một trong hai cha mẹ là người nước ngoài hoặc có quốc tịch khác, việc giải quyết quyền nuôi con còn phức tạp hơn bởi có thể liên quan yếu tố di chuyển quốc tế, nơi cư trú, môi trường học tập và văn hóa khác.
Khi tranh chấp quyền nuôi con có yếu tố nước ngoài:
Tòa án Việt Nam vẫn có thẩm quyền nếu một bên cư trú hoặc có nơi cư trú tại Việt Nam.
Tòa án sẽ đánh giá điều kiện của cha, mẹ cả vật chất và tinh thần, khả năng chăm sóc con, ổn định môi trường sống, mối quan hệ gắn bó với con, nguyện vọng con,… theo Nghị quyết 01/2024.
Nếu người nước ngoài xin nuôi con và đưa con ra nước ngoài sinh sống, Tòa án sẽ xem xét liệu môi trường sống mới có đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho con hay không — nếu không có sự bảo đảm thì có thể giao con cho cha/mẹ còn lại ở Việt Nam.
2.3. Những lưu ý quan trọng
Chuẩn bị hồ sơ đầy đủ: gồm đơn yêu cầu, giấy khai sinh con, giấy chứng nhận kết hôn (nếu có), chứng minh quốc tịch hoặc nơi cư trú cha/mẹ người nước ngoài.
Chứng minh điều kiện nuôi dưỡng: tài chính, nhà ở, trường học, thời gian chăm sóc, khả năng bảo vệ con khỏi bị xâm hại.
Lưu ý tới quyền cấp dưỡng: Cha/mẹ không trực tiếp nuôi con vẫn có nghĩa vụ cấp dưỡng và quyền thăm nom con.
Nếu bên người nước ngoài thường xuyên ở nước ngoài hoặc không có nơi cư trú rõ ràng tại Việt Nam thì sẽ ảnh hưởng lớn tới khả năng giành quyền nuôi con.
Môi trường giáo dục – sinh sống của con là tiêu chí rất quan trọng khi đánh giá quyền lợi tốt nhất cho trẻ.
3. Hành trình thực thi và gợi ý chiến lược
3.1. Chuẩn bị chiến lược cho chia tài sản
Hãy xác định và liệt kê rõ ràng toàn bộ tài sản chung và riêng (tài sản trong và ngoài Việt Nam) càng sớm càng tốt.
Xem xét thỏa thuận tài sản trước hoặc khi kết hôn (nếu có), đặc biệt khi có người nước ngoài.
Đánh giá công sức và hoàn cảnh thực tế để chuẩn bị chứng cứ: ai đóng góp, ai chịu trách nhiệm, ai có lỗi làm hôn nhân sụp đổ.
Nếu có tài sản ở nước ngoài, cần đánh giá pháp luật nước ngoài và khả năng thi hành ở nước ngoài.
3.2. Chuẩn bị chiến lược quyền nuôi con
Nếu bạn là người Việt Nam và muốn giành quyền nuôi con khi ly hôn với người nước ngoài: hãy chứng minh môi trường sống tại Việt Nam có lợi thế hơn: ổn định, gắn bó tình cảm, thuận tiện học tập, chăm sóc, và nguyện vọng con nếu đủ tuổi.
Nếu bạn là người nước ngoài muốn nuôi con: hãy chứng minh bạn có nơi cư trú ổn định, môi trường giáo dục phù hợp, có khả năng chăm sóc con và bảo vệ quyền lợi của con.
Hãy luôn đặt lợi ích con lên trên hết: Tòa án xét quyết định dựa vào quyền lợi tốt nhất của con.
Hợp tác và thỏa thuận nếu có thể: Việc hai bên thỏa thuận được người trực tiếp nuôi con và cấp dưỡng sẽ giúp rút ngắn thời gian và tiết kiệm chi phí.
3.3. Gợi ý khi tìm pháp lý hỗ trợ
Do vụ việc có yếu tố người nước ngoài, bạn nên tham vấn luật sư có kinh nghiệm trong hôn nhân quốc tế để đảm bảo xét tới yếu tố quốc tế – như công nhận quyết định nước ngoài, dịch thuật, hợp pháp hóa lãnh sự nếu cần.
Đối với phần tài sản hoặc con có liên quan nước ngoài, hãy chuẩn bị sơ đồ tài sản, quốc tịch, nơi cư trú, bất động sản ở nước ngoài nếu có, để luật sư hỗ trợ tốt hơn.
Hãy luôn căn cứ vào các văn bản pháp luật mới nhất: ví dụ Nghị quyết 01/2024/NQ-HĐTP hướng dẫn quyền nuôi con đã có hiệu lực.
4. Kết luận
Ly hôn với người nước ngoài tại Việt Nam không chỉ là việc chấm dứt quan hệ hôn nhân — mà còn là quá trình pháp lý phức tạp, đòi hỏi sự hiểu biết sâu về luật Việt Nam và yếu tố quốc tế. Việc chia tài sản và xác định quyền nuôi con cần được chuẩn bị kỹ lưỡng, dựa trên chứng cứ rõ ràng và hướng đến sự công bằng, ổn định cho cả hai bên – đặc biệt là đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho con.
Trong bối cảnh hội nhập, ngày càng nhiều vụ việc hôn nhân có yếu tố nước ngoài được giải quyết tại Việt Nam. Sự khác biệt về pháp luật, ngôn ngữ và văn hóa có thể khiến người trong nước gặp nhiều bất lợi nếu không được tư vấn đúng hướng. Vì vậy, việc chủ động tìm hiểu quy định pháp lý hiện hành và nhờ sự hỗ trợ từ đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm là điều vô cùng cần thiết.
Contact DEDICA Law Firm for expert legal consultation!
📞 Hotline: (+84) 39 969 0012 (Available on WhatsApp, WeChat, and Zalo)
🏢 Head Office: 144 Vo Van Tan Street, Xuan Hoa Ward, Ho Chi Minh City (144 Vo Van Tan Street, Vo Thi Sau Ward, District 3, Ho Chi Minh City)
🕒 Business Hours: Monday – Friday (8:30 AM – 6:00 PM)
Reach out today for a free initial consultation with our team of professional lawyers!
