Khi hôn nhân tan vỡ nhưng người còn lại cố tình né tránh, không ký đơn ly hôn, thậm chí biệt tích — bạn có quyền thực hiện ly hôn đơn phương tại Việt Nam, đảm bảo quyền lợi và thủ tục hợp pháp.

1. Cơ sở pháp lý và quyền ly hôn đơn phương

Điều 51 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 khẳng định: “Ly hôn là quyền tự do của mỗi cá nhân” — bạn hoàn toàn có quyền yêu cầu tòa án giải quyết mà không cần sự đồng ý của đối phương.
Điều 56 quy định ly hôn đơn phương có thể thực hiện khi “hôn nhân không thể kéo dài, mục đích không đạt được”, không cần phải chứng minh lỗi cụ thể như ngoại tình hay bạo lực, trừ trường hợp ngoại lệ (chồng không được đơn phương khi vợ đang mang thai hoặc nuôi con dưới 12 tháng, trừ khi vợ đồng ý).

Trường hợp đặc biệt – biệt tích hoặc vắng mặt dài ngày:
Nếu người kia biệt tích hoặc bị tòa tuyên là mất tích, việc ly hôn đơn phương trở nên thuận lợi hơn — tòa sẽ giải quyết mà không cần thêm chứng cứ hành vi vi phạm.

2. Trình tự, thủ tục ly hôn đơn phương mới nhất

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ

Đơn khởi kiện ly hôn theo Mẫu 23-DS (Nghị quyết 01/2017/NQ‑HĐTP). Nếu không có mẫu sẵn, có thể viết tay hoặc đánh máy theo hướng dẫn.
Các giấy tờ: Giấy đăng ký kết hôn, giấy tờ tùy thân các bên, chứng cứ (tài sản, thu nhập, nuôi con, chứng cứ chứng minh biệt tích nếu có).

Bước 2: Nộp hồ sơ tại tòa án có thẩm quyền

Nếu người kia còn cư trú bình thường ở Việt Nam: nộp tại Tòa án nhân dân cấp huyện nơi bị đơn cư trú hoặc làm việc.
Nếu có yếu tố nước ngoài (người kia ở nước ngoài hoặc tài sản nước ngoài): nộp ở Tòa án nhân dân cấp tỉnh.

Bước 3: Tạm ứng án phí

Sau 7 ngày kể từ khi tòa nhận đơn, bạn sẽ nhận giấy báo nộp tạm ứng án phí (~400.000 đ).

Bước 4: Hòa giải bắt buộc

Tòa sẽ tổ chức hòa giải trong vòng 30–60 ngày, nhưng nếu bạn không muốn, có thể đề nghị bỏ hòa giải vòng ngoài để nhanh xử lý tại tòa án.

Bước 5: Mở phiên xét xử

Nếu bị đơn vắng mặt hợp lệ cả hai lần triệu tập, tòa sẽ xét xử vắng mặt.
Tòa ra quyết định ly hôn nếu chứng minh đủ điều kiện; thời gian tổng thể từ 4–6 tháng, có thể lâu hơn nếu xảy ra tranh chấp tài sản/pháp lý phức tạp.

3. Xử lý khi người kia không hợp tác hoặc biệt tích

3.1 Người kia không ký đơn, nhưng chưa biệt tích

Bạn vẫn đủ điều kiện nộp đơn và tòa án sẽ triệu tập hòa giải, nếu họ không đến, tòa vẫn mở phiên và xét xử vắng mặt theo Điều 227 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.

3.2 Trường hợp biệt tích hoặc vắng mặt dài ngày

Nếu người kia biệt tích hoặc tòa tuyên mất tích, đây là căn cứ để ly hôn đơn phương mà không cần đợi thêm. Bạn có thể yêu cầu tòa tuyên biệt tích trước rồi tiến hành ly hôn.

4. Phân chia tài sản và quyền nuôi con khi không hợp tác

Tài sản chung: Tòa chia theo quy định tại Điều 59 Luật Hôn nhân gia đình 2014, dựa trên đóng góp thực tế, hoàn cảnh từng bên, kể cả khi đối phương không hợp tác.
Quyền nuôi con: Tòa áp dụng nguyên tắc “vì lợi ích tốt nhất của trẻ”, xét điều kiện nuôi dưỡng, nguyện vọng trẻ (nếu ≥9 tuổi), khả năng của mỗi bên.

5. Mốc thời gian, chi phí & lưu ý quan trọng

Thời gian dự kiến

Hòa giải: 30–60 ngày (có thể bỏ qua nếu yêu cầu trực tiếp xét xử).
Xét xử: thêm khoảng 1–2 tháng.
Tổng: từ 4–6 tháng nếu không có yếu tố phức tạp; nếu có tranh chấp tài sản, yếu tố quốc tế, thời gian có thể kéo dài hơn.

Chi phí sơ bộ

Lệ phí tòa án: ~400.000–500.000 đ.
Công chứng giấy tờ: ~200.000–500.000 đ.

Lưu ý để bảo vệ quyền lợi

Thu thập chứng cứ sớm: giấy tờ chứng minh tài sản, hành vi vi phạm, bằng chứng chứng minh biệt tích.
Chuẩn bị gương mẫu căn cứ pháp luật: trích dẫn Điều 51, 56, 59 Luật HNGĐ; Điều 227 BLTTDS.
Thống nhất rõ ràng: yêu cầu rõ về nuôi con, cấp dưỡng, tài sản, tránh tranh chấp về sau.

6. Kinh nghiệm thực tiễn & chỉ dẫn thân thiện

Ví dụ thực tế:
Công ty luật đã hỗ trợ khách hàng A ly hôn đơn phương khi người kia biệt tích 2 năm. Chúng tôi bắt đầu bằng việc thu thập chứng cứ: xác suất nơi cư trú cuối, chứng từ vay nợ chung. Sau khi nộp đơn, tòa gọi hòa giải nhưng đối phương không đến — tờ trình hợp lệ. Tòa xét xử vắng mặt và ra quyết định ly hôn. A không chỉ được quyền nuôi con mà còn được tách phần tài sản chung rõ ràng, toàn bộ chi phí cấp dưỡng được xử lý minh bạch.

Tips từ chuyên gia:

Gửi đơn đề nghị tạm hoãn hòa giải nếu lo ngại lộ thông tin.
Nếu đối phương có tín hiệu trở về, vẫn nên giữ bằng chứng từng bước để đảm bảo lợi thế pháp lý.
Trong trường hợp có yếu tố nước ngoài hay tài sản ở nước ngoài, tốt nhất nên có dịch vụ luật sư chuyên môn để đảm bảo không bỏ sót giấy tờ.