Ly hôn ở Việt Nam với người nước ngoài có yếu tố tranh chấp con cái: Ai có lợi thế?

Jul 14

Bối cảnh thực tế – tranh chấp quyền nuôi con khi ly hôn với người nước ngoài

Theo quy định tại Điều 127 Luật Hôn nhân Gia đình 2014, các vụ ly hôn giữa người Việt và người nước ngoài – với yếu tố tranh chấp con cái hoặc tài sản – được xếp vào nhóm “có yếu tố nước ngoài” và thuộc thẩm quyền của Tòa cấp tỉnh xử lý. Thực tế, mỗi bản án đều thể hiện rõ những yếu tố quyết định thẩm định quyền nuôi con:

Con dưới 36 tháng tuổi thường ưu tiên giao cho mẹ, trừ trường hợp đặc biệt liên quan đến sức khỏe thể chất hoặc tinh thần của mẹ.
Con từ 36 tháng trở lên sẽ được xét theo cả hai tiêu chí: điều kiện chăm sóc, giáo dục, tài chính, thời gian sống cùng cha/mẹ, môi trường sống mới,…

Nghiên cứu từ 20 bản án gần đây cho thấy: khi một bên đang cư trú ở nước ngoài, hạn chế về khả năng chăm sóc, gặp gỡ con cái là lý do chính khiến họ thiệt thế trong các vụ kiện quyền nuôi con.

Những yếu tố quyết định quyền nuôi con trong ly hôn có yếu tố nước ngoài

1. Yêu cầu thẩm quyền xét xử tại Việt Nam

Toà án cấp tỉnh nơi vợ/chồng hoặc con thường trú/cư trú có quyền thụ lý các vụ ly hôn quốc tế. Nếu con hoặc người khởi kiện sống tại Việt Nam, Tòa án Việt Nam sẽ là nơi giải quyết chính.

2. Con cái dưới 36 tháng tuổi – thường giao cho mẹ

Luật Hôn nhân Gia đình hiện hành ưu tiên mẹ giữ quyền nuôi con dưới 3 tuổi, trừ trường hợp bất lợi nghiêm trọng (sức khỏe, trách nhiệm, nhân cách...) của mẹ.

3. Con từ 36 tháng trở lên – xét theo toàn diện

Tòa sẽ cân nhắc bao quát các khía cạnh:

Năng lực chăm sóc và nuôi dưỡng (nơi ở ổn định, điều kiện y tế, giáo dục),
Tài chính đảm bảo cho cuộc sống của con,
Thời gian thực tế ở cùng (ai nuôi dưỡng phần lớn),
Nguyện vọng của trẻ (nếu đã đủ độ tuổi),
Khoảng cách địa lý khi một bên sống ở nước ngoài.

4. Yếu tố người ở nước ngoài: bất lợi về khoảng cách

Một bên đang định cư hoặc làm việc ở nước ngoài sẽ bị đánh giá thấp hơn về khả năng nuôi dưỡng trực tiếp do:

Không thể thường xuyên chăm sóc,
Khó khăn trong việc đưa đón và giáo dục đầy đủ,
Tội pham hành chính/pháp lý (nếu cư trú bất hợp pháp) càng dễ khiến Tòa án nghiêng về bên ở Việt Nam .

“Ai có lợi thế?” – Bài học từ các bản án thực tế

Bản án số 06/2018/HNGĐ-ST (Quảng Bình)

Trong vụ này, mặc dù bố là người nước ngoài, nhưng vì con có nguyện vọng sống với mẹ (ở Việt Nam), có đời sống ổn định, tòa đã trao quyền nuôi con cho mẹ.

Bản án số 32/2018/HNGĐ-ST (Kiên Giang)

Mẹ, người Việt Nam, giữ quyền nuôi con vì mẹ có khả năng chăm sóc tốt hơn và đưa ra nguyện vọng phù hợp với lợi ích trẻ. Bố sống ở nước ngoài nên ít có điều kiện trực tiếp chăm sóc .

Bản án 20 vụ tiếp: điều kiện chăm sóc chi phối kết quả

Trong khoảng 20 vụ tranh chấp nuôi con, kết quả thường nghiêng về bên còn cư trú ở Việt Nam, vì các yếu tố như: môi trường sinh sống, nhà trường, mạng lưới hỗ trợ (ông bà nội, ngoại, họ hàng).

Tư vấn pháp lý – làm cách nào để tăng cơ hội giành quyền nuôi con

1. Đảm bảo điều kiện sống – nơi ở ổn định, gần trường học, nơi có mạng lưới hỗ trợ
Chuẩn bị sẵn sàng giấy xác nhận địa chỉ, học tập, hồ sơ sức khỏe của trẻ – bằng chứng cho thấy bạn có môi trường tốt hơn.

2. Đưa con đi gặp cha/mẹ ở nước ngoài thường xuyên nếu có thể
Tạo lịch trình giao lưu đều đặn, lưu giữ hình ảnh, giấy xác nhận chuyến đi để chứng minh sự chăm sóc không gián đoạn.

3. Thu thập tài liệu chứng minh năng lực tài chính
Bao gồm sao kê ngân hàng, giấy tờ chứng minh việc đóng học phí, mua bảo hiểm, khám chữa bệnh, hợp đồng lao động hoặc các tài sản liên quan.

4. Nguyện vọng của con cái
Nếu con từ 7–10 tuổi trở lên, hãy xin được xác nhận nguyện vọng của con tại tòa (ghi trong biên bản phiên tòa, hoặc có giám định tâm lý nếu cần).

5. Luật sư có kinh nghiệm quốc tế – giải quyết uỷ thác hợp pháp
Luật sư nắm rõ luật pháp Việt Nam và pháp luật quốc tế, có thể làm việc với tòa án ở nước ngoài để thu thập thông tin, đồng thời chuẩn bị hồ sơ công nhận bản án quốc tế nếu cần.

FAQs: Giải đáp thắc mắc thường gặp

Ai quyết định khi một bên vắng mặt tại phiên tòa?

Nếu bên kia vắng mặt do ở nước ngoài, Tòa vẫn xét đơn nếu đã thực hiện thủ tục tống đạt, ủy thác theo quy định. Tuy nhiên, việc vắng mặt có nghĩa là họ không thể bào chữa hay giới thiệu chứng cứ – dẫn đến “thua phần trình bày, tự động vắng mặt” .

Bản án từ nước ngoài được công nhận tại Việt Nam?

Có. Theo Điều 423 – 432 BLTTHS 2015, bản án ly hôn nước ngoài nếu có yêu cầu thi hành tại VN thì phải làm thủ tục công nhận. Nếu không, vẫn có thể làm ghi chú vào hộ tịch tại Việt Nam.

Ly hôn thuận tình tại Việt Nam với chồng/vợ người nước ngoài mất bao lâu?

Thuận tình: 1–4 tháng
Đơn phương, có tranh chấp con/tài sản: Tối thiểu 4–6 tháng, có thể kéo dài 12–24 tháng nếu bên kia vắng mặt hoặc cần ủy thác tư pháp sang nước ngoài.

Kết luận – Kết quả nghiêng về đâu?

Điều kiện sống, tài chính và khả năng chăm sóc trực tiếp – là những yếu tố then chốt mà Tòa ưu tiên khi con từ 36 tháng trở lên. Trong phần lớn các vụ tranh chấp, bên sống tại Việt Nam được đánh giá cao hơn và thường thắng kiện. Người ở nước ngoài cần chứng minh được khả năng chăm sóc bằng tài liệu rõ ràng, đã tạo mối quan hệ với con, hoặc nhờ người đại diện hợp pháp ở Việt Nam theo ủy quyền.

Về DEDICA Law Firm – Đồng hành cùng bạn

DEDICA Law Firm – đội ngũ luật sư quốc tế giàu kinh nghiệm, chuyên xử lý các vụ ly hôn có yếu tố nước ngoài, đặc biệt là tranh chấp quyền nuôi con. Chúng tôi cung cấp:

Tư vấn chiến lược, lập hồ sơ toàn diện: điều kiện nuôi dưỡng, bằng chứng chăm sóc, nguyện vọng trẻ,
Đại diện khách hàng trước tòa (cả sơ thẩm và phúc thẩm),
Hỗ trợ thủ tục tống đạt, ủy thác quốc tế,
Hỗ trợ công nhận bản án tại nước ngoài hoặc xác nhận tại Việt Nam.