Người nước ngoài có thể giành quyền nuôi con tại Việt Nam?

Jul 17

Hiểu rõ khung pháp lý nuôi con khi ly hôn có yếu tố nước ngoài

Khi một trong hai vợ chồng là người nước ngoài, nhưng lại ly hôn và tranh chấp quyền nuôi con tại Việt Nam, các quy định pháp luật Việt vẫn là cơ sở giải quyết chính. Cụ thể:

Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, khoản 1 Điều 127 quy định ly hôn giữa người Việt và người nước ngoài cư trú tại Việt Nam được giải quyết tại tòa án Việt Nam .
Sau ly hôn, quyền nuôi con được xác định dựa trên quyền lợi tốt nhất của trẻ, không phân biệt quốc tịch cha/mẹ .
Trẻ dưới 36 tháng tuổi ưu tiên cho mẹ nuôi, trừ khi mẹ không đủ điều kiện. Trẻ từ 7 tuổi trở lên, tòa sẽ xem xét nguyện vọng của bé.
Quyền của người không trực tiếp nuôi con bao gồm: cấp dưỡng, thăm nom và tham gia các quyết định quan trọng liên quan đến trẻ.

Điều kiện để người nước ngoài giành quyền nuôi con tại Việt Nam

Để tranh thủ được quyền nuôi con sau ly hôn tại Việt Nam, người nước ngoài cần đáp ứng một số điều kiện sau:

1. Năng lực nuôi dưỡng và điều kiện sống

Có thu nhập ổn định, chứng minh được khả năng tài chính;
Môi trường sống phù hợp: nhà ở, trường học, chăm sóc y tế...

2. Thời gian và sự gắn bó trực tiếp với con

Có thời gian chăm sóc, trò chuyện, giáo dục hàng ngày. Tòa sẽ đánh giá ai gần gũi hơn với trẻ.

3. Tư cách, năng lực hành vi và đạo đức

Không có hành vi vi phạm pháp luật, nguội ngược đãi, ép buộc trẻ;
Có đủ năng lực hành vi dân sự, sức khỏe ổn định, phẩm chất đạo đức tốt .

4. Nguyện vọng của trẻ (trẻ từ 7 tuổi trở lên)

Tòa sẽ lắng nghe nguyện vọng thực tế của bé, coi đó là một yếu tố quan trọng khi quyết định quyền nuôi con .

5. Trường hợp phụ: Con dưới 36 tháng tuổi

Ưu tiên mẹ nuôi, nhưng nếu mẹ không đáp ứng điều kiện thì cha (bao gồm người nước ngoài) vẫn có cơ hội giành quyền .

Thẩm quyền giải quyết và thủ tục tranh chấp quyền nuôi con tại Việt Nam

1. Cơ quan thụ lý hồ sơ

Tòa án nhân dân cấp tỉnh nơi người có yêu cầu thường trú hoặc cư trú giải quyết tranh chấp quyền nuôi con có yếu tố nước ngoài .

2. Hồ sơ cần chuẩn bị

Đơn yêu cầu ly hôn và giành quyền nuôi con;
Quyết định/giấy chứng nhận ly hôn;
Giấy tờ cá nhân (hộ chiếu, chứng minh nhân dân, giấy khai sinh trẻ…);
Giấy tờ chứng minh điều kiện nuôi con (thu nhập, nơi ở, học bạ, bảo hiểm y tế...);
Chứng cứ bổ trợ: hình ảnh hoặc nội dung chứng minh người kia không đủ điều kiện nuôi con (bạo lực, bỏ bê…).

3. Quy trình tại tòa

Nộp hồ sơ tại tòa cấp tỉnh .
Tòa thụ lý, tổ chức hòa giải – một yêu cầu bắt buộc trước khi xét xử.
Nếu không thỏa thuận được, tòa sẽ tiến hành xét xử, cân nhắc:
- Người có điều kiện nuôi con tốt hơn;
- Sức khỏe, thời gian gắn bó, nguyện vọng của trẻ (nếu ≥7 tuổi);
- Lợi ích toàn diện của con (tài chính, môi trường học tập, chăm sóc sức khỏe).
Tòa ra quyết định: giao quyền nuôi con một hoặc cả hai bên cùng chia sẻ (trường hợp đặc biệt như cha/mẹ cùng đáp ứng tốt điều kiện).

Người nước ngoài nhận con nuôi tại Việt Nam – một khía cạnh khác

Người nước ngoài thường trú tại Việt Nam cũng có thể nhận con nuôi là trẻ em Việt Nam – đây là lựa chọn pháp lý khác với quyền nuôi con sau ly hôn: 

Căn cứ Luật Nuôi con nuôi 2010, các điều kiện phải đáp ứng:
- Người nhận nuôi cũng phải trên 20 tuổi, đủ năng lực hành vi dân sự;
- Có giấy phép, văn bản cho phép nhận con nuôi tại Việt Nam;
- Có chứng nhận về tâm lý, sức khỏe, thu nhập, lý lịch tư pháp...
- Thời gian cư trú/bảo lãnh tại Việt Nam tối thiểu từ 1 năm trở lên;
- Ưu tiên các trường hợp như cha dượng, mẹ kế, cô dì chú bác, trẻ em khuyết tật/HIV/thiếu may mắn khác.
Hồ sơ nộp tại Cục Con nuôi – Bộ Tư pháp, xử lý theo quy trình chặt chẽ, quản lý chặt chẽ để đảm bảo quyền lợi trẻ em.

Một số tình huống thực tế

Tình huống 1: Người nước ngoài cư trú >1 năm xin quyền nuôi con

Ví dụ anh John (Mỹ) sống cùng vợ Việt tại Hà Nội, có con 5 tuổi. Sau ly hôn, John muốn nuôi con vì có nhà riêng, điều kiện chăm sóc tốt và hòa nhập cộng đồng. Hồ sơ đương nhiên được cân nhắc nếu chứng minh được môi trường dinh dưỡng, học vấn, thời gian chăm sóc hàng ngày tốt hơn mẹ.

Tình huống 2: Người mẹ Việt đi xuất khẩu lao động dài hạn

Nếu mẹ sang Úc làm việc thời gian dài không thể chăm sóc con, cha nước ngoài như ông Marc (Pháp) hoàn toàn có thể nộp đơn xin thay đổi người trực tiếp nuôi – theo Điều 84 Luật Hôn nhân, tòa sẽ chấp nhận nếu có chứng cứ rõ ràng về môi trường nuôi dưỡng mới tốt hơn.

Tips giành quyền nuôi con khi là người nước ngoài ở Việt Nam

Chuẩn bị hồ sơ thật đầy đủ: tài chính, nơi ở ổn định, lịch trình chăm sóc con, thư nguyện vọng của trẻ nếu đúng độ tuổi;
Thu thập chứng cứ hữu hình: ảnh, video, hóa đơn, thư từ ngoại giao... để chứng minh mình là người chăm sóc chính và có điều kiện tốt hơn;
Tham gia hòa giải tích cực: thể hiện thiện chí để tòa thấy bạn ưu tiên lợi ích trẻ hơn quyền lợi bản thân;
Khai thác người thân ủng hộ: lời khai từ ông bà, cô dì chú bác sẽ tăng sức nặng bằng chứng;
Luật sư hỗ trợ chuyên nghiệp: người có kiến thức sâu về luật hôn nhân quốc tế và quyền nuôi con tại Việt Nam sẽ giúp hồ sơ bạn được áp dụng chính xác và thuyết phục.

Kết luận

Nhận quyền nuôi con “trong” vụ ly hôn và nhận con nuôi chính thức là hai cơ chế pháp lý riêng biệt tại Việt Nam.
Người nước ngoài hoàn toàn có thể giành quyền nuôi con tại Việt Nam nếu đáp ứng điều kiện về thu nhập, thời gian nuôi dưỡng, môi trường sống phù hợp và được tòa xét theo tiêu chí “lợi ích tốt nhất cho con”.
Trẻ dưới 36 tháng ưu tiên cho mẹ (nếu đủ điều kiện), trẻ từ 7 tuổi trở lên tòa sẽ cân nhắc cả nguyện vọng của con.
Nếu muốn nhận con nuôi (không phải sau ly hôn), người nước ngoài cần hồ sơ pháp lý đầy đủ, được xét theo Luật Nuôi con nuôi.