Phòng tránh tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng cổ phần với cổ đông nước ngoài tại Việt Nam
Khi doanh nghiệp có cổ đông nước ngoài tham gia mua bán, chuyển nhượng cổ phần, nếu không chuẩn bị kỹ càng rất dễ phát sinh tranh chấp. Dưới đây là tổng hợp các quy định mới nhất tại Việt Nam và các biện pháp thực tiễn giúp phòng tránh rủi ro trong quá trình này.
1. Những điểm pháp lý cần nắm rõ trước khi giao kết hợp đồng chuyển nhượng cổ phần với cổ đông nước ngoài
1.1. Căn cứ pháp luật hiện hành
Luật Đầu tư 2020
Luật quy định về điều kiện tiếp cận thị trường đối với nhà đầu tư nước ngoài khi góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp trong doanh nghiệp đã thành lập.
Trường hợp chuyển nhượng cổ phần dẫn tới việc thay đổi thành viên là nhà đầu tư nước ngoài, doanh nghiệp cần tuân thủ các thủ tục đăng ký đầu tư, hồ sơ, và điều kiện ngành nghề cho phép.
Luật Doanh nghiệp 2020 và các nghị định hướng dẫn
Điều lệ công ty có thể có các hạn chế chuyển nhượng cổ phần (ví dụ cổ đông sáng lập, cổ đông phổ thông) – nếu có thì phải rõ trong Điều lệ và trong cổ phiếu nếu cổ phiếu ghi tên.
Thông báo thay đổi cổ đông là nhà đầu tư nước ngoài cần nộp cho Phòng đăng ký kinh doanh – Sở Kế hoạch và Đầu tư. Thời hạn khoảng 3 ngày làm việc sau khi hồ sơ hợp lệ.
Các quy định về thủ tục, thuế, thanh toán
Thanh toán chuyển nhượng: thanh toán bằng chuyển khoản nếu bằng tiền, hoặc nếu bằng tài sản hoặc phương thức khác thì cần có sự thỏa thuận rõ ràng, phù hợp với luật ngoại hối.
Thuế thu nhập cá nhân (TNCN): khi cổ đông cá nhân chuyển nhượng cổ phần, phải kê khai thuế TNCN trong vòng 10 ngày sau khi hợp đồng chuyển nhượng; mức thuế có thể là 0,1% trên giá chuyển nhượng, nếu pháp luật hiện hành quy định như vậy.
Thông báo thay đổi đăng ký doanh nghiệp
Sau khi chuyển nhượng cổ phần, nếu có cổ đông nước ngoài mới, doanh nghiệp phải thực hiện thủ tục thông báo thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp để cập nhật thông tin cổ đông nước ngoài.
2. Các biện pháp cụ thể để phòng tránh tranh chấp khi ký hợp đồng chuyển nhượng cổ phần với cổ đông nước ngoài
2.1. Trước khi ký hợp đồng
Rà soát điều lệ công ty & ngành nghề kinh doanh
Xem điều lệ công ty có hạn chế chuyển nhượng cổ phần cho người ngoài hoặc người nước ngoài hay không (ví dụ: cổ đông sáng lập trong 3 năm đầu, cổ phần ghi tên, chào bán ưu tiên cho cổ đông nội bộ).
Kiểm tra xem ngành nghề của doanh nghiệp có nằm trong danh mục ngành nghề có điều kiện với nhà đầu tư nước ngoài không (tỷ lệ sở hữu có giới hạn) để đảm bảo cổ phần chuyển nhượng không vi phạm pháp luật đầu tư.
Đánh giá pháp lý & thẩm định giá
Cần kiểm toán, đánh giá tài chính, thuế, nợ phải trả, cam kết nghĩa vụ và rủi ro tồn tại để xác định giá cổ phần hợp lý.
Rà soát các giấy tờ pháp lý về cổ phần: cổ phiếu ghi tên hay cổ phiếu không ghi tên; quyền biểu quyết; các cam kết nội bộ giữa cổ đông.
Hợp đồng rõ ràng với các điều khoản bảo đảm quyền lợi
Quy định cụ thể hình thức thanh toán, thời hạn thanh toán. Nếu thanh toán bằng tiền mặt hay tài sản thay thế, cách định giá, chứng nhận sở hữu, chuyển nhượng tài sản.
Cam kết bên chuyển nhượng về quyền sở hữu cổ phần, đảm bảo cổ phần không có tranh chấp, không bị cầm cố, không nằm trong các hạn chế pháp lý.
Cơ chế giải quyết tranh chấp: thương lượng trước, nếu không được thì trọng tài hay tòa án, chọn luật điều chỉnh hợp đồng (có thể luật Việt Nam, có thể luật nước ngoài), nơi giải quyết (hoạt động trọng tài trong/ngoài nước).
Thực hiện đầy đủ thủ tục hành chính, thông báo, đăng ký
Nộp hồ sơ đăng ký góp vốn, mua cổ phần nếu nhà đầu tư nước ngoài, trước khi thực hiện chuyển nhượng.
Thực hiện thủ tục thay đổi đăng ký doanh nghiệp sau khi chuyển nhượng. Đảm bảo thông tin cổ đông nước ngoài được cập nhật chính xác.
Quản lý rủi ro về thanh toán & ngoại hối
Nếu hợp đồng yêu cầu chuyển tiền quốc tế, cần xem xét quy định ngoại hối, hạn chế chuyển tiền ra/nước ngoài nếu có yêu cầu.
Ghi rõ trong hợp đồng hình thức thanh toán, chịu trách nhiệm biến động tỷ giá nếu có, quy định rõ xử lý nếu có vi phạm thanh toán.
2.2. Khi tranh chấp phát sinh – các bước xử lý khôn ngoan
Thương lượng & hòa giải ngay khi có dấu hiệu mâu thuẫn
Việc này thường nhanh chóng, chi phí thấp, có thể giữ được quan hệ tốt giữa các bên.
Trọng tài hoặc Tòa án
Nếu hợp đồng có điều khoản trọng tài quốc tế/ trong nước, có thể chọn trung tâm trọng tài uy tín.
Nếu đưa ra tòa án, cần xác định rõ tòa án có thẩm quyền.
Cần có chuẩn bị hồ sơ chứng cứ: hợp đồng, biên bản thanh toán, thư từ trao đổi, báo cáo tài chính, giấy chứng nhận cổ phần, thông báo doanh nghiệp, giấy phép đầu tư nếu có.
Kiểm tra việc thi hành quyết định – công bố đăng ký doanh nghiệp & thực hiện quyền cổ đông
Nếu bản án/trọng tài chấp nhận thì cần thực hiện quyết định, thay đổi đăng ký doanh nghiệp, cập nhật sổ cổ đông, thực hiện quyền biểu quyết nếu được.
Giám sát thủ tục thực hiện trong nội bộ công ty để tránh các bên vi phạm sau khi có phán quyết.
Kết luận
Chuyển nhượng cổ phần với cổ đông nước ngoài mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp trong việc huy động vốn, mở rộng thị trường, cải thiện quản trị… nhưng cũng đi kèm nhiều rủi ro pháp lý nếu không chuẩn bị kỹ. Việc nắm rõ các quy định của Luật Đầu tư 2020, Luật Doanh nghiệp 2020, các nghị định hướng dẫn, đồng thời thực hiện thẩm định, soạn thảo hợp đồng chặt chẽ, và đảm bảo thủ tục đăng ký, thuế đầy đủ sẽ giúp doanh nghiệp phòng tránh tranh chấp hiệu quả.
Liên hệ với DEDICA Law Firm để được tư vấn pháp lý chuyên sâu!
📞 Hotline: (+84) 39 969 0012 (Hỗ trợ qua WhatsApp, WeChat và Zalo)
🏢 Trụ sở chính: 144 đường Võ Văn Tần, phường Xuân Hòa, TP. Hồ Chí Minh (144 đường Võ Văn Tần, phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh)
🕒 Giờ làm việc: Thứ Hai – Thứ Sáu (8:30 – 18:00)
Liên hệ ngay để nhận tư vấn miễn phí lần đầu từ đội ngũ luật sư chuyên nghiệp của chúng tôi!
