Xử lý tranh chấp khi một bên vợ chồng che giấu tài sản chung

Trong thực tế các vụ ly hôn và tranh chấp tài sản gia đình, một trong những khó khăn thường gặp là việc một bên cố tình che giấu, tẩu tán tài sản chung để trốn tránh việc chia tài sản. Khi rơi vào tình huống này, nếu không có chiến lược thu thập chứng cứ và hành động kịp thời, người còn lại rất dễ chịu thiệt hại. Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn bạn cách xác định, xử lý và bảo vệ quyền lợi khi một bên giấu tài sản chung tại Việt Nam.

1. Cơ sở pháp lý và đặc điểm tranh chấp che giấu tài sản

1.1 Tài sản chung vợ chồng theo luật định

Theo Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 (và văn bản hướng dẫn), tài sản hình thành trong thời kỳ hôn nhân — bao gồm thu nhập từ lao động, hoạt động sản xuất, kinh doanh, lợi tức từ tài sản riêng, tài sản được tặng cho chung — là tài sản chung vợ chồng, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc tài sản riêng theo quy định.

Trong tranh chấp tài sản chung, nguyên tắc là chia đôi nhưng có xét đến các yếu tố: hoàn cảnh của mỗi bên, công sức đóng góp, lỗi vi phạm nghĩa vụ vợ chồng, và bảo đảm quyền lợi cho người yếu thế.

1.2 Khi nào có hành vi che giấu, tẩu tán tài sản?

Một bên có thể che giấu tài sản bằng nhiều cách: chuyển tiền ra tài khoản khác, cho người thân giữ hộ, rút tiền gửi tiết kiệm, chuyển nhượng đất đai “lén lút”, hoặc làm giả giấy tờ để không ai biết quyền sở hữu. Những hành vi này được coi là tẩu tán tài sản và có thể ảnh hưởng đến kết quả phân chia tài sản.

Khi phát hiện hành vi che giấu sau khi ly hôn, pháp luật cho phép yêu cầu chia lại tài sản bị ẩn giấu, trong giới hạn thời hiệu pháp lý. Ví dụ, nếu phát hiện sau ly hôn, bạn còn có quyền khởi kiện trong thời hạn 3 năm kể từ thời điểm phát hiện hành vi gian dối để yêu cầu chia lại tài sản.

Lưu ý quan trọng: Khi yêu cầu Tòa án xử lý, bạn phải có bằng chứng chứng minh rằng hành vi che giấu đã thực sự xảy ra — và Tòa án sẽ không thay bạn đi “đào bới” hết mọi dấu vết nếu bạn không đưa ra chứng cứ đủ sức thuyết phục.

2. Các bước xử lý tranh chấp khi đối phương che giấu tài sản

Dưới đây là quy trình thực tiễn mà bạn có thể áp dụng, kết hợp giữa chiến lược thu thập chứng cứ và bước đi pháp lý để bảo vệ quyền lợi:

2.1 Thu thập và củng cố chứng cứ

• Sao kê tài khoản ngân hàng / giao dịch chuyển khoản: yêu cầu ngân hàng cung cấp sao kê giao dịch tài khoản chung hoặc cá nhân có liên quan, chứng minh có dòng tiền chuyển đi.

• Hóa đơn, chứng từ thanh toán: hoá đơn mua bán, hợp đồng, biên lai, xác nhận chuyển khoản,… để xác minh nguồn gốc tài sản.

• Sổ tiết kiệm, sổ chứng khoán, cổ phiếu: kiểm tra xem có tài khoản đứng tên một người nhưng thực tế là tài sản chung.

• Hợp đồng, giấy tờ nhà đất, quyền sử dụng đất: nếu mảnh đất đứng tên một người mà trước đó có căn cứ cho thấy tài sản được tạo lập từ tài sản chung.

• Lời khai người làm chứng, bản tự khai: nếu có người từng chứng kiến hoặc biết việc chuyển tài sản, họ có thể làm chứng.

• Tra cứu thông tin tại cơ quan công quyền: ví dụ tra cứu cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hồ sơ địa chính, tra cứu tài khoản ngân hàng (nếu có yêu cầu từ Tòa).

• Báo cáo định giá tài sản, kiểm định độc lập: khi tài sản khó xác định giá trị, nên thuê đơn vị định giá để xác minh giá trị thực tế.

Việc thu thập chứng cứ càng sớm càng tốt, bởi càng che giấu lâu thì dấu vết tài sản càng bị xóa hoặc phức tạp.

2.2 Nộp đơn yêu cầu chia lại tài sản bị che giấu

• Xác định thời điểm yêu cầu: nếu còn trong giai đoạn ly hôn thì yêu cầu trong đơn ly hôn. Nếu sau ly hôn mới phát hiện, thì khởi kiện trong thời hiệu 3 năm kể từ thời điểm phát hiện.

• Chọn Tòa án có thẩm quyền: Thường là Tòa án nhân dân cấp huyện/quận tại nơi cư trú của bị đơn hoặc nguyên đơn (nếu được thỏa thuận).

• Trình bày rõ yêu cầu và chứng cứ kèm theo: trong đơn kiện nên liệt kê chi tiết tài sản bị che giấu, yêu cầu định giá, chia lại phần bị che giấu và bồi thường thiệt hại nếu có.

• Áp dụng biện pháp khẩn cấp: trong trường hợp cần thiết, có thể đề nghị Tòa án phong tỏa tài sản, phong tỏa tài khoản, hoặc buộc người kia tạm ngừng chuyển nhượng tài sản để bảo đảm việc phân chia tài sản không bị phá hoại thêm.

2.3 Tòa án xem xét, điều tra và xét xử

• Tòa có thể yêu cầu các cơ quan nhà nước cung cấp chứng cứ nếu người bị kiện không hợp tác — như ngân hàng, sở tài nguyên & môi trường, văn phòng đăng ký đất đai.

• Tòa án có quyền ra quyết định thành lập hội đồng định giá tài sản để xác định giá trị tài sản bị tranh chấp nếu cần.

• Tòa căn cứ vào nguyên tắc chia tài sản theo Luật Hôn nhân và Gia đình để phân chia tài sản chung – riêng, xét yếu tố công sức, hoàn cảnh và lỗi vi phạm nếu có.

• Nếu Tòa xác định người kia có hành vi che giấu, số tài sản bị che giấu có thể được xem là phần tài sản riêng của người vi phạm hoặc được chia phần bất lợi cho họ.

2.4 Thi hành án

• Sau khi bản án chia tài sản có hiệu lực pháp luật, nếu bên chịu nghĩa vụ không thực hiện việc giao tài sản, sang tên hoặc thanh toán phần chênh lệch thì bạn có quyền yêu cầu cơ quan Thi hành án dân sự cưỡng chế thực hiện.

• Trong trường hợp người kia tiếp tục trốn tránh, có thể bị áp dụng biện pháp cưỡng chế như phong tỏa, bán đấu giá tài sản, cưỡng chế sang tên.

3. Kinh nghiệm thực tiễn & những lưu ý cần ghi nhớ

• Đừng chần chừ khi phát hiện dấu hiệu che giấu: thời hiệu 3 năm để khởi kiện chia lại tài sản bị che giấu là bắt đầu kể từ ngày bạn biết được việc vi phạm. Nếu để qua lâu, bạn có thể mất quyền yêu cầu.

• Luôn tích hợp nhiều loại chứng cứ: vì một dòng chuyển khoản có thể bị giải thích là bình thường, do đó nên có sao kê ngân hàng + lời khai + định giá + tài liệu bên ngoài hỗ trợ.

• Yêu cầu Tòa án áp dụng biện pháp khẩn cấp từ giai đoạn đầu nếu có nguy cơ tài sản tiếp tục bị tẩu tán.

• Khi đứng tên tài sản là một người, vẫn có thể là tài sản chung nếu có bằng chứng cho thấy phần lớn giá trị hình thành từ thời kỳ hôn nhân hoặc do đóng góp chung.

• Lỗi vi phạm nghĩa vụ vợ chồng có thể ảnh hưởng đến tỷ lệ chia: nếu Tòa xác định bên kia có lỗi (ví dụ ngoại tình, lạm dụng tài sản chung), phần chia sẽ được xem xét bất lợi cho họ.

• Luôn giữ thái độ chủ động, tìm hỗ trợ pháp lý ngay từ đầu: tranh chấp tài sản, nhất là có che giấu, là trường hợp phức tạp về chứng cứ và kỹ thuật tố tụng — sự đồng hành của người hiểu luật sẽ giúp bạn tránh rủi ro lớn mất quyền lợi.

Liên hệ với DEDICA Law Firm để được tư vấn pháp lý chuyên sâu!

📞 Hotline: (+84) 39 969 0012 (Hỗ trợ qua WhatsApp, WeChat và Zalo)

🏢 Trụ sở chính: 144 đường Võ Văn Tần, phường Xuân Hòa, TP. Hồ Chí Minh (144 đường Võ Văn Tần, phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh)

🕒 Giờ làm việc: Thứ Hai – Thứ Sáu (8:30 – 18:00)

Liên hệ ngay để nhận tư vấn miễn phí lần đầu từ đội ngũ luật sư chuyên nghiệp của chúng tôi!